Услубий мажмуа асосида тайѐрланди. Т 2012

Минтақа бюджетларининг харажатлари. 
Минтақа бюджети
ривожланишининг асосий омиллари давлатнинг иқтисодий потенциали, 
аҳоли сонининг кўпайиши, урбанизация жараѐнининг ўсиши билан 
белгиланади. Минтақа бюджетларининг ўсиши тўғридан-тўғри урбанизация
билан, яъни, ижтимоий - маиший инфратизимининг кенгайиши билан боғлиқ. 
Умумий ҳажмда шаҳар ва овуллар бюджетларининг улуши ўсади. Бу шаҳар 
бюджетлари харажатларини кескин ўсишига, шаҳарларда аҳоли сонининг 
ўсиши, турар-жой куриш, коммунал – маиший ва ободонлаштириш 
тадбирларининг ҳажми кескин кўпайишига олиб келади. 
Минтақавий хокимликларга асосан ижтимоий – маданий соҳаси
корхоналари, биринчи навбатда, халқ таълими ва соғлиқни сақлаш
муассасалари бўйсунади. Шунинг учун минтақа бюджетларининг харажатлари 
асосан ижтимоий-маданий йўналишда амалга оширилади. Шаҳар, вилоят 
бюджетларида уларнинг улуши тахминан – 50% бўлса, қишлоқ ва овул
бюджетларида 60-80% ни ташкил этади. 
Урбанизация ривожланганида, одатдагидек халқ таълимига 
харажатлар улуши ортади. Чунки, минтақа хўжалиги мураккаблашади, турар - 
жой қуриш, коммунал –маиший хизмат ҳажмларини кўпайтириш эҳтиѐжи, 
асосий фондлар нархи ва уларнинг техник таъминоти миқдори ошади. 
Йирик шаҳарларнинг ривожланиши – минтақавий бюджетларнинг
ўсишига таъсир кўрсатувчи муҳим омилдир. Лекин йирик шаҳарларда аҳоли
эҳтиѐжларининг борган сари ортиб боришини ҳам инобатга олиш зарур. 
Шаҳарларда ишлаб чиқариш, кимѐ ва биология саноатларининг 
ривожланиши ҳамда аҳолининг кескин кўпайиши атроф-муҳитга салбий
таъсирини кўрсатади. Шунинг учун минтақа бюджетларида атроф-муҳитни 
муҳофаза қилиш харажатлари ошади.
Долзарб масалалардан бири - қишлоқ ва шаҳарларимизни
ободонлаштириш масаласидир. Бюджетдан бу мақсадларга ажратилган
маблағлардан тежамкорлик билан фойдаланиш зарур. Бундай минтақани
бўлакларга бўлиб, танлов ва рақобатчилик, қизиқтириш уйғотиш усуллари 
асосида фаолият олиб бориш керак.