Ushbu “O`qituvchi nutq madaniyati” fanidan ma’ruza matnni O`zbek tilshunosligi kafedrasining o`quv rejasiga asosan “ ” 2004 yil yig`ilishi qarori bilan tasdiqlangan va foydalanish ichun tavsiya etilgan

1.  Og`zaki nutq uslubi. 

 

 

Og`zaki nutq, ma’lum bir modal munosabatlarni ifodalash uchun asos bo`lsa, 

uslub fanining ob’yekti bo`ladi. Bu holat – gap bo’laklari tartibining “buzilishi” 

bilan,  soda  gap,  to`liqsiz  gaplarning  bo`lishi,  dialog  nutqning  mavjudligi  bilan 

xarakterlanadi.  Shunisi  xarakterliki,  og`zaki  nutqning  ba’zi  shakllari  yozma 

nutqda o`z o`rnini topadi: (keluvdi, kelardi). Og`zaki nutq uslubida qisqa hajmli 

bog`lovchisiz  qo`shma  gaplar  ko`p  ishlatiladi,  badiiy  vositalar  kam  qo`llaniladi. 

Ayniqsa, ko`p ma’noli so`zlar ko`proq ishtirok etadi. Og`zaki nutqda qochirma, 

piching,  hazil-mutoiba,  askiya  uchun  keng  imkoniyat  mavjud  bo`ladi.  Og`zaki 

nutq rasmiy – ish yuritish va ilmiy uslubda qo`llanilmaydi. 

 

Og`zaki so`zlashuv uslubi ikkiga ajratiladi: 

1.  Adabiy so`zlashuv uslubi 

2.  Oddiy so`zlashuv uslubi. 

 

 

Adabiy  so`zlashuv  uslubi  tilning  adabiy  me’yorlariga  mos,  tartibga  solingan 

va ishlangan bo`lishi bilan xarakterlanadi. 

 

Oddiy  so`zlashuv  uslubida  esa  betakalluflik  bilan  erkin  muomala  –  aloqa 

qilish xarakterli xususiyatdir. 

 

So`zlashuv uslubning quyidagi xususiyatlari bor: 

1.  Fonetik xususiyatlar. 

2.  Leksik-frazeologik xususiyatlar 

3.  Grammatik xususiyatlar