|
12-боб. Қишлоқ ва сув хўжалигида илмий-техник тараққиёт
Илмий техник тараққиёт фан ва техниканинг узвий боғлиқликдаги
узлуксиз, бир бирини тўлдириб борувчи ривожланиши бўлиб, унинг
асосида технологик жараёнлар ва ишлаб чиқариш воситалари
такомиллашиб боради ва пировард натижада ишлаб чиқаришда
унумдорликнинг ошишига олиб келади. Илмий техник ривожланиш ўз
навбатида янги турдаги хом ашёлар ва материаллар яратиш имконини
беради. Илмий техник тарақиёт инсоният ва жамият ривожи ва мамлакат
ахолисининг фаровонлиги учун ҳизмат қилади. Фаннинг ривожланиши
ишлаб чиқариш кучларидан самарали фойдаланиш, моддий ресурсларни
тежаш, ахолини ижтимоий, маданий -маиший турмуш даражасини
кутарилишида муҳим омил бўлиб хизмат қилади.
Буюк боболаримиз Ал-Фарғоний, Ал-Хоразмий, Мирзо-Улуғбек, Ал-
Беруний ва бошқаларнинг дуневий илмлардаги яратган кашфиётлари ўтган
минг йилликларда ҳам фан тараққиётига эътиборни нихоят юқорилиги
бўлганлигини ва шу боисдон юксак даражада ривожланганидан далолат
беради.
Инсоният ва жамият учун моддий бойликлар яратишни илмий
техник тараққиётсиз тасаввур этиб бўлмайди. Қишлоқ хўжалиги
маҳсулотларини етиштириш, уларга бирламчи қайта ишлов бериш ва
сақлаш жараёнлари кўп мехнат талаб қиладиган агротехник ва технологик
жараёнлар бўлиб, соҳани барқарор ривожланиши учун, тупроқшунослик,
агрономия ва бошқа фанлар қаторида техникавий фанлар хам муҳим
ўринни
эгаллайди.
Ўзбекистон
Марказий
Осиёда
пахтачилик,
боғдорчилик, ипакчилик қорақўлчилик ва қишлоқ хўжалигининг бошқа
тармоқлари бўйича, ҳамда ирригация ва мелиорация тармоқларида
қадимдан етакчи мамлакатлардан ҳисобланган ва бугунги кунда ҳам
жаҳонда ўз мавкеини сақлаб келмокда. ХХ- асрнинг 60 йилларидан
тупроғи шўрланган ерларни ўзлаштириш бўйича республикада амалга
оширилган илмий – назарий ва амалий ишларни бутун дунёда шўрланган
ерларда дехкончилик қилишнинг буюк кашфиёти деб этроф этилди.
Ўзбекистоннинг бу борадаги тажрибаси ўзбек олимлари ва инженерлари
томонидан кўпгина Осиё ва Африка мамлакатларида кенг қўлланиши
жорий этилди. Қишлоқ хўжалиги экинлари селекцияси ва уругчилиги кенг
ривожланиб қелмоқда ва юқори ҳосил олиш учун янги навлар
яратилмоқда.
Айниқса мустақиллик йиллари қишлоқ хўжалигини ривожлантириш,
селекция
ва
уруғчилик
деҳқончиликда
устивор
вазифа
этиб
белгиланганлиги бу борадаги фан ўз самарасини бермоқда.
Қишлоқ хўжалигида маҳсулот ишлаб чиқаришни жадаллаштириш,
маҳсулот сифатини яхшилаш, унинг таннархини камайтиришнинг бутун
жаҳонда тан олинган муҳим омилларидан бири бу соҳа ишлаб чиқаришини
механизациялаш, электрлаштириш ва автоматлаштиришдир.
Катта қувватга эга ерга ишлов бериш техникалари, экинларга ишлов
берувчи, ҳосилни йиғиб – териб олувчи ва бошқа қишлоқ хўжалиги
машиналарининг яратилиши дехкончилик қилинадиган ер майдонларини
кўпайтириш, ҳосилдорликни ошириш ва маҳсулот таннархини
пасайтириш натижасида Ўзбекистонда асосий экин ҳисобланган пахта
эқиладиган майдонларини 3,6 млн. гектарга етказилди.
Илмий-техник тараққиёт – бу илм ва техниканинг ягона, узлуксиз,
ўзаро шартланган, одимловчи тараққиёти, бу асосда ишлаб чиқариш
воситалари ва техник жараёнларни такомиллаштириш, янги турдаги хом-
ашё ва материалларни яратишдир.
Энергетика – халқ жўжалигининг бошқа соҳалари ривожланиши
учун негиздир.
Қишлоқ хўжалигининг ҳозирги кунги тараққиёт даражаси
қуйидагилар билан таснифланади:
- ягона агросаноат комплексини ташкил этувчи барча соҳаларнинг ўзаро
боғланган, мутаносиблашган ишини таъминловчи ишларни давом
эттириш;
- янги маҳсулдор қишлоқ хўжалик маҳсулотлари турларини яратиш ва
янги маҳсулдор чорва турларини етиштириш;
-
ўсимликшунослик
ва
чорвачиликда
прогрессив
машина
технологияларини яратиш;
- электрлаштирилган машиналарнинг автоматик тизимларини ишлаб
чиқиш;
- ерларни мелиорацияси ва суғоришни ривожлантириш;
- иқтисодий муносабатлар, хўжалик ва бошқарув механизмларини
такомиллаштириш;
- қишлоқ аҳолисининг иқтисодий, ижтимоий-сиёсий ва маданий турмуш
тарзини ҳар томонлама ва ҳамжиҳатлдикда ривожланиши.
Do'stlaringiz bilan baham: |
