Ус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги

Фарғона вилоятида 1998 йилдаги % ХУ кўрсаткичини ҳисоблаш

	Жорий харажат турлари	Эслатма	Харажатлар (минг сўм)
1	Иш ҳақи (асосий, қўшимча, нафақа)	Туман бюджети маблағлари ҳисобидан	196024,3
2	Иш ҳақига устамалар,	Туман бюджети маблағлари ҳисобидан	72151
3	Коммунал харажатлар	Тушумнинг барча манбалари ҳисобидан	54343,8
4	Дори-дармонларга ва муолажа материалларига харажатлар (аҳолининг имтиёзли қатлами учун сотиб олишларни киритмасдан )	Тушумнинг барча манбалари ҳисобидан	30058,4
5	Жорий таъмирлаш харажатлари	Туман бюджети маблағлари ҳисобидан	1167
6	Ускуналарни сотиб олиш харажатлари (қимматбаҳо жиҳозлар сотиб олишни киритмасдан)	Туман бюджети маблағлари ҳисобидан	11621,1
7	Юмшоқ инвентар сотиб олиш харажатлари	Туман бюджети маблағлари ҳисобидан	2852,5
8	Бошқа жорий харажатлар (канцелярия, ижара, автотранспорт ва шу кабилар.)	Туман бюджети маблағлари ҳисобидан	2107,7
9	Бошқа харажатлар ( қаттиқ инвентарь )	Туман бюджети маблағлари ҳисобидан	1133,1
10	Барча туманлар БТСЁК муассасаларининг барча ҳақиқий харажатлари		371458,9
11	Вилоятнинг барча туманлари соғлиқни сақлашини умумий ҳақиқий бюджети		1978923,1
12	%ХУ (10 қатор:11 қатор х 100%)		18,8%

Жадвалга изоҳ: 1998 йилдаги Фарғона вилоятининг барча 16 тумани БТСЁКМ жорий харажатлари (ЖХ) кўрсаткичлари жамланди – улар 371458,9 минг сўмни ташкил этди . Бу миқдорни шу йилдаги вилоятнинг барча 16 туманининг соғлиқни сақлаш умумий ҳақиқий бюджетига (ТСБ) бўлиш йўли билан (1978923,1) соғлиқни сақлашнинг туман бюджетида БТСЁ ҳақиқий харажатларини ўртача улуши (% ХУ ) аниқланди – у 18,8%ни ташкил этди.
(2) %ХУ қ ЖХ : ТСБ ёки
371458,9 минг сўм : 1978923,1 минг сўм х 100%қ 18,8%
Олинган маълумотларни (1) формулага қўйиб 1999 йилга қишлоқ бирламчи ёрдам кўрсатиши учун жон бошига белгиланган меъёрни аниқладик:
ЖБММсқ 5132487 минг сўм : 2627,3 минг киши х 18,8%қ 367 сўм.
Лекин тажриба 1999 йил январдан эмас, балки 1 апрелдан бошланганлиги туфайли БТСЁ муассасаси бюджетини ҳисоблаш асосида йиллик меъёр эмас, балки унинг 1999 йилни қолган 9 ойига мўлжалланган қисми ётади:
367 сўм : 12 ой х 9 ойқ 275 сўм.
Бу меъёр ва бириктирилган аҳоли (БА) сони асосида БТСЁКнинг ҳар бир тажрибавий муассасаси 1999 йилнинг қолган 9 ойига ўз бюджетини (ТМБ) аниқлади:
(3) ТМБ = ЖБМН х БА.
Масалан, Бешариқ туманидаги «Иттифоқ» ҚВА+ФАП мажмуасига 7754 киши бириктирилган, шунга мувофиқ унинг бюджети 1999 йил 9 ойига қуйидагини ташкил этди: 275 сўм х 7754 киши қ 2132350 сўм.
Ҳар ойда вилоят соғлиқни сақлаш бошқармаси бюджетидан ҳар бир БТСЁКнинг тажрибавий муассасаси ҳисоб рақамига унинг умумий бюджетини ўн иккидан бир қисми келиб тушмоқда.
Бу услубда ҳисобланган бюджет маълум ҳудуд аҳолисининг БТСЁ истеъмолини ўртача жон бошига белгиланган меъёрига асосланган. Бу меъёрни асос қилиб олинган жон бошига белгиланган меъёр деб аташ мумкин.
Бу меъёр ёрдамида БТСЁКнинг тажрибавий муассасалари ўз қарамоғида бўлган (шу муассаса тиббий ёрдам кўрсатиши лозим бўлган) ҳар бир кишига ҳар бир давр учун қайд этилган, олдиндан белгиланган пул миқдорини олади.
Шу билан бирга уни қўллашда муассасага боғлиқ бўлмаган, бироқ унинг фаолияти ҳажмига ва мос равишда унинг харажатларига таъсир қилувчи қатор вазиятларнинг ( масалан, аҳолининг ёш-жинс таркиби, тиббиёт муассасалари тармоғи мавжудлиги ва унга мос даража ва бошқалар.) мавжудлигини ҳисобга олиш лозим.
Шунинг учун жон бошига белгиланган меъёрни ҳисоблашда ҳақ тўлашни ҳар бир яшовчи учун кутилган харажатларга яқинлаштиришга ёрдам берувчи қўшимча коэффициентлар киритилади.
Ёш-жинс коэффициентларини ҳисоблаш учун ҳудуддаги аҳолининг ёш-жинс таркиби ҳақидаги ва беморларнинг турли ёш-жинс қатламларига кўрсатилган тиббий ёрдам қиймати ҳақидаги қўшимча маълумотларга эга бўлиш зарур. Шунинг учун бу ҳисоблар фақат турли ёш-жинс қатламларидаги беморларга тиббий ёрдам кўрсатиш ҳақидаги статистик маълумотларнинг маълум миқдори жамлангандан кейингина ўтказилиши мумкин бўлади. Бундай маълумотни жамлаш учун ҳудуд аҳолисига кўрсатилган тиббий ёрдам ҳақидаги маълумотлар банки зарур. Бу ё тиббий ёрдам кўрсатиш ҳақидаги шахслаштирилган ( ҳар бир бемор бўйича ), ёки беморларнинг зарур ёш-жинс қатламлари бўғинида йиғма маълумотлар бўлиши мумкин.
Турли ёш-жинс таркибидаги беморларга тиббий хизмат кўрсатиш ва унинг қиймати ҳақидаги маълумотлар банки йўқ бўлганда, бир нечта муассасаларда бундай маълумотни тўплашга имкон берувчи махсус тадқиқот ўтказиш мумкин
2 жадвал