Urmaiov N. J

Bozor sharoitida bahoning funksiyalari

11.1-chizma

Bozor iqtisodiyoti sharoitida baho iqtisodiy kategoriya hisoblanib, u ishlab chiqarish jarayoniga bevosita ta'sir ko'rsatadi. Baho bozor iqtisodiyoti

226

www.ziyouz.com kutubxonasi

sharoitida tarmoqlar, korxonalar, aholi o‘rtasida daromadlarning taqsimlanishida muhim ahamiyatga ega. Baho darajasi orqali ishlab chiqaruvchilarni rag'batlantirish, resurslardan oqilona foydalanilishi ustidan nazorat o‘matish, aholini ijtimoiy tomondan himoyalash mumkin.
Iqtisodiy jihatdan asoslangan muvozanatli baholami shakllantirishda qishloq xo‘jalik mahsulotlariga bo'lgan talab va taklifni e’tiborga olish lozim. Aksariyat qishloq xo‘jalik mahsulotlarining bir vaqtda tayyor boiishi va saqlash uchun noqulayligi maium muddatda ulaming taklifi keskin osbib ketishiga olib keladi va natijada ulaming bahosi pasayadi. Shu sababli qishloq xo‘jalik korxonalarida marketing faoliyatini rivojlantirish, qishloq xo'jalik mahsulotlarini saqlovchi inshootlami ko‘paytirish maqsadga muvofiqdir. Shu orqali muvozanatli bahoni shakllantirishga erishish mumkin.


11.2. Qishloq xo‘jaligida qo‘llaniladigan baholarning turlari.

Qishloq xo‘jaligida barcha talablarni qondirish maqsadida turli xildagi dehqonchilik va chorvachilik mahsulotlari yetishtiriladi, ishlar hamda xizmatlar bajariladi. Ularni sotishda turli baholardan foydalaniladi. Baholar mahsulotlami ayriboshlash maskaniga, maqsadiga, vazifasiga ko‘ra, bir qancha turlarga boMinadi. Qishloq xo'jaligida qo‘llaniladigan baholar turlari 11,2-chizmada keltirilgan.

Qishloq xo‘jaligida qo‘llaniladigan baho turlari

11.2-chizma

Qishloq xo‘jalik korxonalarida yetishtirilayotgan paxta xomashyosi, bug'doy, sholi, pilla kabi mahsulotlar davlat buyurtmasi asosida davlatga qarashli tayyorlov korxonalariga tuzilgan kontraktatsiya shartnomalari asosida

227



davlat xarid baholarida sotilmoqda. Davlat xarid baholari Moliya vazirligi huzuridagi maxsus komissiya tomonidan belgilanadi. Bunda ushbu mahsulotlaming jahon bozoridagi bahosi, mamlakatdagi inflyatsiya darajasi va boshqa omillar e'tiborga olinadi. Mamlakatimizda davlat xarid bahosining darajasi jahon bozori baholariga mutanosib ravishda va dehqonlaming moddiy manfaatdorligini ta’minlash maqsadida yildan-yilga oshirib borilmoqda (11.1- jadval).
11.1-jadval