Urmaiov N. J., R o ‘ziyev O. A., Gulmatov J. Q., Berdiyev S. R. Qishloq xo‘jaligiiqtisodiyoti «tafakkur»



Download 10,95 Mb.
Pdf ko'rish
bet60/178
Sana10.02.2022
Hajmi10,95 Mb.
#441774
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   178
Bog'liq
Qishloq xo\'jaligi iqtisodiyoti (N.Nurmatov)

Afq + Ofq
Bunda: 
Fm —
foyda me'yori, foizda;
SF -
sof foyda summasi, ming so‘mda;
Ofq —
aylanma fondlar qiymati, ming so‘mda.
Foyda me'yori ko'rsatkichining darajasi yuqori bo‘lishi maqsadga 
muvofiqdir.
g) asosiy fondlaming qoplanish muddati. Ushbu ko'rsatkichni aniqlash 
uchun asosiy fondlar qiymatini sof foyda summasiga taqsimlash lozim. Bunda 
quyidagi formuladan foydalaniladi:
T =
SF
Bunda: 
T -
asosiy fondlaming qoplanish muddati;
Afq —
asosiy fondlaming o‘rtacha yillik qiymati, ming so‘mda;
SF -
sof foyda summasi, ming so‘mda.
Asosiy fondlardan foydalanish holati va samaradorligini tahlil qilishda 
asosiy vositalaming alohida turlari bo‘yicha ham tahlil qilish mumkin. 
Masalan, bitta kombaynning bir yilda ishlagan kuni, hosilini yiqqan maydoni 
hamda yig'ishtirgan hosili va hokazo.
Aylanma fondlardan foydalanishning iqtisodiy samaradorligini 
aniqlashda quyidagi ko‘rsatkichlardan foydalanish mumkin:
a) aylanma fondlarning aylanish koeffitsiyenti. Ushbu ko'rsatkichni 
aniqlash uchun sotilgan qishloq xo'jalik mahsulotlarining, ko‘rsatilgan 
xizmatlarning, bajarilgan ishlaming umumiy qiymatiga asosiy podaga 
o‘tkazilgan yosh hayvonlaming qiymatini qo'shib, undan asosiy podadagi 
hayvonlarni sotishdan tushgan mablag‘ni ayirgandan so‘ng qolgan summani 
aylanma fondlaming o'rtacha yillik qiymatiga taqsimlash lozim. Bunda 
quyidagi formuladan foydalaniladi:
SMq + YHq-APs
Ofq
Bunda: 
SMIq -
sotilgan qishloq xo‘jalik mahsulotlarining, bajarilgan ishlar, 
xizmatlaming qiymati (ming so‘m);
YHq —
asosiy podaga o'tkazilgan yosh hayvonlaming qiymati (ming so‘m);
APs -
asosiy podadagi hayvonlarni sotishdan tushgan tushum (ming so‘m);
Ofq -
aylanma fondlaming o‘rtacha yillik qiymati (ming so'm).
106
www.ziyouz.com kutubxonasi


Bu ko‘rsatkich xo'jaliklardagi aylanma fondlaming bir yil davomida 
aylanish tezligini ko‘rsatadi. Ushbu ko‘rsatkich imkon qadar yuqori boigani 
ma'qul.
b) aylanma fondlaming aylanish davri. Bu ko'rsatkichni aniqlash 
uchun bir yildagi kalendar kunlari umumiy sonini aylanma fondlaming ayianish 
koeffitsiyentiga taqsimlanadi. Bunda quyidagi tenglikdan foydalaniladi:
Bunda: 
A d
- aylanma fondlarning aylanish davri (muddati), kun;
T
- bir yildagi kalendar kunlar soni (365 yoki 366), kun.
Yuqoridagi ko‘rsatkichlardan tashqari qishloq xo‘jalik korxonalarida 
aylanma fondlaming ayrim turlaridan foydalanilganlik darajasini ham aniqlash 
mumkin. Jumladan, mineral o‘g‘itlardan, ozuqa birligidan, yoqilg'ilardan va 
boshqalardan foydalanish samaradorligini aniqlanadi. Ulami natural yoki 
qiymat holida aniqlash imkoniyati mavjud. Bunda mineral o‘g‘itlardan 
foydalanishning samaradorlik darajasini quyidagi formula yordamida aniqlash 
mumkin:
Smo'=
Y H m
.
-----------
9
Smo'=
YHq
Mmo' 
Mmo'
Bunda: 
Smo'—
mineral o‘g‘itlardan foydalanish samaradorligi;
YHm
- olingan yalpi hosil miqdori (ekinlar turlari bo‘yicha), tonna;
YHq
— olingan yalpi hosil qiymati, ming so‘m;
Mmo
- sarflangan mineral o‘g‘itlar miqdori, tonna.
Bu ko‘rsatkich yordamida sarflangan mineral o‘g‘it evaziga qancha 
yalpi hosil yoki necha so‘mlik mahsulot olinganligini aniqlash mumkin.
Dehqonchilik mahsulotlarini yetishtirishda mineral o‘g‘itlaming 
ahamiyati juda katta. 
Ko‘ziangan miqdordagi hosilni olish uchun qishloq 
xo'jahgi ekinlariga ilmiy asoslangan me'yorlarga muvofiq mineral o‘g‘itlar 
berilishi talab etiladi. Asosiy qishloq xo‘jalik ekinlariga beriladigan mineral 
o‘g‘itlaming ilmiy asoslangan o‘rtacha me'yori 5.2-jadvalda keltirilgan.
5.2-jadval

Download 10,95 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   178




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish