Қурилиш ва архитектура” кафедраси. 5340500 “Қурилиш материаллари, буюумлари ва конструкциялари ишлаб чиқариш” йўналиши учун

2.2. Ишлаб чиқариладиган махсулотнинг тавсифи, хоссалари ва хусусияти.
Ушбу бщлимда берилган модда ёки буюм учун ГОСТ ёки (ҳажмий оғирлик, намлик, мустахкамлик ва хокозо) орқали ўрнатилган асосий кўрсаткичлар келтирилиши керак. Бундан ташқари, лойиҳалаштирилаётган цех учун керак бўлган махсулотни солиштирма бахо асосида танланади.
Кўриладиган мисолимиз топшириғи бўйича қуйидагилар берилган: йиллик унумдорлиги 200000 тонна бўлган аралаш усулда портландцемент ишлаб чикариш заводини лойиҳалаш. Сифатсиз махсулот ва йўқотишлар Б = 2 %; ташишдаги йўқотишлар Т = 0 %; хом-ашёни қиздирганда (пиширганда) йўқотишлар (А, % -ҳисобида) ва %; хом-ашё намлиги (W, % -ҳисобида) адабиётлар, ме`ёрий ҳужжатлар ва асосланган янги ишлаб чиқарувчи технологияларга асосан олинади.
Сементларнинг физикавий ва механик хоссалари. Зичлиги: қо`шимча ва қо`шимчасиз, ҳамда кимёвий ва фазовий таркибига бог`лиқ бўлган ҳолда 3 – 3,2 г/см³ оралиқда о`згаради. Шлак ва пуссолон сементлар учун 2,7-2,9 г/см<sup>3</sup> оралиқда о`згаради.
Портландсемент ишлаб чиқаришнинг хо`л, қуруқ ва аралаш усуллардан бирини танлаш бир қанча технологик ва техник – иқтисодий характердаги факторлар билан белгиланади. Ушбу факторларга портландсементнинг ва хом ашёнинг сифати, ҳарактеристикаси, заводнинг тайинланиш қуввати киради.
Дунё бўйича семент ишлаб – чиқаришнинг ҳўл усули устунлик қилмоқда. Ушбу усул бўйича МДҲ давлатларида 80% портландсемент ишлаб чиқарилади. Англия,Канада ва Франсияда деярли барча заводлар ҳўл усул билан ишлайди.АҚШда эса тахминан 60 % портландсемент ҳўл усулда ишлаб чиқарилади.
Қуруқ усул эса Японя,Шветсия,Германия,Италяда устунлик қилади.Ушбу давлатлар ва АҚШда портландсемент ишлаб чиқарилиши чатиштирилган усули кенг қўлланишга ўтилмоқда.Замонавий назорат қилувчи воситалар орқали ишлаб чиқаришни назорат қилувчи муаммоларга катта аҳамият бериш лозим.


3. Технологик қисм

Ҳисоб-тушунтириш хатида қуйидаги бўлимлар мавжуд бўлиши лозим:

1. 
   Цехнинг ишлаш режаси (вақт ва навбат);
   
2. 
   Махсулдорлик;
   
3. 
   Хом-ашё ва ярим тайёр махсулотлар, уларнинг таснифлари ва ҳисоби;
   
4. 
   Ишлаб чиқаришнинг технологик жараёни.
   
5. 
   Асосий технологик ва юк ташувчи асбобларни ҳисоблаш ва танлаш.
   
6. 
   Ишловчи – ходимларлар рўйхати.
   
7. 
   Ишлаб чиқаришни, хом-ашё ва тайёр махсулот назорат қилиш.