Қурилиш меъёрлари ва қоидалари

2 TABIIY YoRITISh
2.1. Odamlar doimo istiqomat qiladigan xonalar, odatda, tabiiy yoritishga ega bo’lishi shart. Tabiiy yoritishga ega bo’lmagan xonalarni, qaysiki, binolar va inshootlarni loyihalashga qurilish me’yorlarida va binolarni qurilish bo’yicha loyihalashga me’yoriy hujjatlar bilan belgilangan, o’rnatilgam tartibda tasdiqlangan, shuningdek, binolarning yerto’la va sokol qavatlarida joylashtirishga ruxsat etilgan xonalarni loyihalashtirishga ruxsat etiladi.

2.2. Tabiiy yoritish yon tomondan, yuqoridan va murakkab (yuqoridan va yon tomondan) turlarga bo’linadi.

Bir tomonlama yondan tabiiy yoritiladigan katta bo’lmagan xonalarda TYoKning kichik qiymatlari, yorug’lik o’rnidan ancha, uzoqlashgan, devordan 1m masofadagi shartli ishchi yuza va xonaning xos qirqimining vertikal sirtda kesishgan yerida joylailgan nuqtasida, ikki yoqlama yon tomonidan yoritishda esa - xona o’rtasidagi nuqtada me’yorlanadi. Katta o’lchamli ishlab chiqarish xonalarida yon tomondan yoritishning TYoK kichik qiymati yorug’lik o’rnidan quyidagicha uzoklashgan:

I-IV razryadli ishlar uchun xonalarning 1,5 balandligigacha;

V-VII razryadli ishlar uchun xonaning 2 balandligigacha;

VIII razryadli ishlar uchun xonaning 3 balandligigacha...

...teng nuqtada me’yorlanadi.

Yuqoridan yoki aralash tabiiy yoritishda, xonaning xos qirqimining va shartli ishchi yuzasining (yoki polning) vertikal sirtda kesishgan yerida joy-lashadigan nuqtada TYoKning o’rtacha qiymati me’yorlanadi. Birinchi va oxirgi nuqtalar devorlar sirtidan (poydevorlar) yoki ustunlar o’qidan 1m masofada qabul qilinadi.

Xonalarni yon tomondan yoritish zonalarga (oynalar bilan tashqi devorlarga tutashgan zonalar) va yuqoridan yoritishga ega bo’lgan zonalarga ajratishga ruxsat etiladi. Har bir zonada tabiiy yoritishni me’yorlash va hisoblash mustaqil ravishda amalga oshiriladi.

I-III razryadli ko’rish ishlari bilan bog’liq bo’lgan ishlab chiqarish xonalarida aralash yoritishni o’rnatish lozim. Poldan turli sathda va ishchi yuzalarining bo’shlig’ida turlicha joylashtirilgan xona hajmining ancha qismida bajariladigan ishlarga mo’ljallangan yirik oraliqni yig’ish sex-larida yuqoridan tabiiy yoritishni qo’llashga ruxsat etiladi. Bu holda TYoKning me’yorlangan qiymatlari I-III razryadlar uchun muvofiq ravishda 10, 7, 5 % bo’ladi.

2.3. Turli rayonlarda joylashgan binolar uchun TYoKning me’yorlangan qiymatini, ye, quyidagi formula bo’yicha aniqlash lozim.

ye = ye_n m, (1)

bu yerda ye_n - 1 va 2 jadval bo’yicha olinadigan TYoKning qiymati;

m – 4 jadval bo’yicha olinadigan yorug’lik iqlimining koeffisiyenti;

(1) - formula bo’yicha olingan qiymatlarni o’nlik qismgacha yaxlitlash lozim.

4-jadval

Yoritish o’ymalari	Ufq tomonlari bo’yicha yoritish o’ymalarining oriyentasiyasi	Yorug’lik iqlimining koeffisiyenti, m
Binoning tashqi devorlaridagi	Sh, ShShq, ShG’	0,7
	G’, Shq, J Shq, JG’, J	0,65
To’g’ri burchakli va trapesiyasimon oynaband tomlardagi	Sh-J	0,65
	ShShq-JG’, JShq-ShG’	0,60
	Shq-G’	0,55
“Shed” turidagi oynaband tomlardagi Tik oynaband tomlardagi	Sh	0,65
	-	0,6