Қурилиш машиналари тўғрисида асосий маълумотлар. Режа

3.2 Қурилиш машиналарининг таснифи
Қурилишдаги ишларни юқори даражада механизациялаш ва қўл меънатини камайтиришдан иборат. Иш унумдорлиги қурилиш машиналарининг асосий кўрсаткичи бўлиб, бажарилган ишнинг хажми вақтга нисбати билан аниқланади.
Шунинг учун ъам иш унумдорлигини ошириш, бажарилган ишнинг сифатини яхшилаш, таннархини камайтириш қурилиш машиналарига қўйиладиган асосий талаблардан ҳисобланади. Машиналарнинг иш унумдорлигини ошириш учун биринчи навбатда, иш вақтида двигателp қувватидан тўлиқ фойдаланиш, механизмларнинг ишончлилигини ошириш ва универсаллаштириш ъамда автоматлаштириш, фойдали иш коэффициентини ошириш ва шу кабилар талаб қилинади.
Машиналарни бир ердан иккинчи ерга кўчириш қулай бўлиши ҳам уларни иш унумдорлигига сезиларли таoсир кўрсатади.
Хар қандай машина иш жараёнида меънат муъофазаси қоидаларига тўлиқ жавоб бериши керак. Улардаги тўхтатиш ва сигнал қурилмалари юқори даражада сифатли бўлиши, аьдарилишга ва сурилишига қарши устиворлиги таoминланганлиги талаб қилинади.
Машинада иш бажарувчи-оператор иш бажариладиган майдонни ва ён–атрофини кузатиш имкониятига эга бўлиши керак. Машина конструкцияси гигиеник талабларга тўлиқ жавоб бериб, операторни толиқтирмайдиган, бошқариш қисмлари эса қулай жойлашган бўлиши керак.
Машина кабиналари герметик берк бўлиб, чанг ва шовқиндан сақланган, ундаги заъарли газлар миқдори, шовқин ва тебраниш рухсат этилган даражада бўлиши таoминланади. Шовқин ва тебранишлар миқдорий чегаралари махсус хужжатлар орқали қонунлаштирилган бўлиши керак.
Қурилиш машиналари бажарадиган ишнинг тури, вазифаси, иш жараёнининг характери ва технолгияси, иш тартиби, юритмасининг тури, қуввати (иш унумдорлиги), юриш қисми, универсаллиги, бошқариш системасининг турига қараб тавсифланади
Вазифасига кўра қурилиш машиналари қуйидаги гурухларга бўлинади: транспорт, ташиш, юклаш тушириш, юк кўтариш машиналари; ер қазиш машиналари, устун қозиқ қоқиш машиналари, тош материалларини қайта ишлаш машиналари; бетон ва қоришмаларни гурух машиналар гурухчаларга бўлинади (масалан юк кўтариш машиналари тўрта гурухчадан иборат: домкратлар, чиғирлар, кўтаргичлар,кранлар). Ҳар қайси тур машина тур ўлчамларга (моделларга) эга бўлиб, улар тузилиши бўйича бир хил лекин (сиғими, қўмичи, юк кўтариши,ўлчамлари ва массаси билан ) билан бир биридан фарқ қилади.
Битта тур ўлчамдаги машиналаришлаб чиқаришда стандарт деталлар ва бирхиллаштирилган йиғиш бирликларидан кенг фойдаланилади.
Ишлаш тартиби (принципи) бўйича даврий (циклик) ишлайдиган ва узлуксиз ишлайдиган машиналар бўлади. Даврий ишлайдиган машиналар навбат билан келадиган айнан бир хил иш ва салт операцияларининг даврий равишда кўп марта такрорлайди ва цикл охирида махсулот беради (қурилиш кранлари,бир чўмичли экскаваторлар, бульдозерлар,скреперлар ва бошқалар). Узлуксиз ишлайдиган машиналар махсулотни узлуксиз бериб ва ташиб туради (конвейерлар, кўп чўмичли экскаторлар,ва юклагичлар,аралашма ташишда ишлатилапдиган насослар ва бошқалар).

3.1 - расм Ер ишлари машиналари таснифи.
Узлуксиз ишлайдиган машиналар махсулотни узлуксиз бериб ва ташиб туради (конвейерлар, кўп чўмичли экскаторлар,ва юклагичлар,аралашма ташишда ишлатилапдиган насослар ва бошқалар).
Куч жихозларининг тури бўйича ички ёнув двигателидан ҳаракатга келувчи электрик, гидравлик ва пневматик двигателлардан ҳаракатга келувчи машиналар бўлади.
Кўпгина қурилиш машиналарида аралаш юритма мавжуд бўлади, масалан, электрик дизель, гидравлик дизель, пневматик дизель,электрик гидравлик, электрик пневматик дизеллар.
Қўзғалувчанлик даражаси бўйича стационар(муқим),кўтариб юриладиган ва кўчма машиналарга бўлинади.Кўчма машиналар кўп ҳоларда тиркаладиган ва ярим тиркамали бўлиши мумкин.Улар тракторлар, автомобиль ёки тягачларга тиркаб ишлатилади. Универсаллиги жиҳатидан кўп мақсадларга мўлжалланган универсал машиналар ва ихтисослаштирилган машиналарга бўлинади. Кўп мақсадда фойдаланиладиган машиналар алмашлаб туриладиган турли иш жиҳозлари, тез олб қўйиладиган иш органлари тўплами ва турли туман технологик операцияларни бажариш мосламалари билан жиҳозланади.( экскатор, бульдозер, кранлар, юклагичлар). Ихтисослаштирилган машиналар бир турдаги иш жихозига эга бўлиб битта технологик операцияни бажаришга мўлжалланган (бурғулаш машиналари, устун қоқиш машиналари,тош майдалаш машиналари).Юриш қисмининг турига кўра занжирли,пневматик, рельсда ҳаракатланувчи ва одимловчи бўлади.