Q
G
N
II
(20.7)
322
бунда:
урт
d
A
G
(20.8)
A
R
Q
0
(20.9)
20.7 ифодага 20.8 ва 20.9 ифодаларни қўйиб ҳисоблаймиз
A
R
d
A
N
урт
II
0
(20.10)
бунда: R
0
– пойдевор асосининг майдонига акс таъсир кўрсатувчи грунт босимининг
қиймати; G – пойдевор ва унга устки юк томонларидан тушаётган грунтнинг
оғирлиги; Q – грунтнинг юк кўтариш қобилияти.
урт
f
II
d
R
N
A
0
(20.11)
Агар пойдевор асосининг юзаси квадрат шаклида бўлса,
A
b
a
; м, агар
тўртбурчак шаклида бўлса
A
b
; қабул қилинган пойдевор узунлиги бўлади.
Пойдевор таг сатҳи ўлчамлари, грунтнинг ҳисобий қаршилигини ҚМҚ 2.02.01-
98[20] (7) ифода орқали қайта ҳисоблаганидан сўнг қайта аниқланади ва ушбу шарт
P
R текширилади. Бу усул кетма-кет яқинлашиш усули дейилади. Пойдеворнинг
қабул қилинган охирги (якуний) ўлчамлари пойдеворни иккинчи чегаравий ҳолат
(деформация) бўйича ҳисоблагандан кейин аниқланади.
20.3. Номарказий юкланган пойдеворларни ҳисоблаш
Номарказий юкланган пойдеворларда, юқоридан тушаётган юкнинг тенг таъсир
этувчиси қўйилган нуқта пойдевор асосининг оғирликлари маркази билан тўғри
келмайди. У ҳолда пойдевор асоси ўлчамлари номарказий юкланган деб аниқланади.
.
Бундай пойдеворлар ҳисоби кетма-кет яқинлашиш усулида амалга оширилади.
Грунтнинг шартли (тақрибий) ҳисобий қаршилиги ва пойдевор юзининг дастлабки
ўлчамлари худди марказий сиқилишга ишлайдиган пойдеворлар каби аниқланади.
Эксплуатацион юкнинг (куч-нинг) миқдорига қараб, олинган асос юзасининг
323
ўлчамлари 10-20% ортирилади. Кетма-кет яқинлашиш усулига асосан қуйидаги
шартлар-нинг бажарилиши текширилади:
Пойдевор остидаги ўртача босим
P
R (20.12)
Пойдевор
мувозанат
бўлиши
учун
пойдевор
носиметрик
қилиб
жойлаштирилади. Одатда пойдеворни қуйидаги масофага силжитилади.
C
ℓ
= 0,5 (ℓ
max″
+ ℓ
min″
) (20.13)
бунда: ℓ
max″
ва ℓ
min″
- эксцентриситетнинг максимал ва минимал қийматлари.
Катта эксцентриситет таъсир этган ҳолларда пойдевор асосини узайтирилган
шаклда қилиш мақсадга мувофиқдир, одатда ℓ/b нисбати 3:1 дан катта бўлмаслиги
керак. Қайта ҳисоблаш ишларини камайтириш мақсадида R
1
ва P
max"
биринча марта
топилганидан кейин пойдевор таг юзаси қуйидаги ифода ёрдамида аниқланади.
1
max
2
,
1
2
R
P
A
N
A
I
II
ф
II
ф
(20.14)
2
ф
A
бўйича пойдевор ўлчамлари b ва ℓ ни аниқлаб R ҚМҚ 2.02.01-98[20] (7)
формуладан аниқланади;
Пойдевор (20.12), (20.13), (20.14) шартлар қаноатлантирганидан сўнг пойдевор
деформация, буралиш ва юк кўтариш қобилияти бўйича ҳисобланади.
Максимал чегаравий босимларга қуйидаги ифодалар ёрдамида текширилади:
P
max"
1,2 R (20.15)
Пойдевор қирраси (бурчаги) остидаги максимал босимга
P
max"
1,5 R (20.16)
Пойдевор товонининг грунтдан ажралишига рухсат этилмайди ва қуйидаги
шартга амал қилган ҳолда эришилади:
P
min"
≥ 0 (20.17)
У ҳолда пойдевор асоси бўйича кучланишнинг тарқалиши қуйи-даги ифода
ёрдамида аниқланади:
324
Do'stlaringiz bilan baham: |