Қурилиш иқтисодиёти

1-Мавзу. “Қурилиш иқтисодиёти” фанининг предмети, мақсади, мазмуни ва вазифалари
Режа:
1. Асосий тушунчалар. Фаннинг мақсади ва вазифалари.
2. Қурилиш комплекси (мажмуаси) ни асосий иштирокчилари
3. Қурилиш соҳасини узига ҳос ҳусусиятлари
Адабиётлар .
Асосий тушунчалар:
Иқтисодиёт – Альфред Маршалл (XIX-аср) Инсониятнинг ҳаёт фаолиятини ўрганиш;
Экономикс – Чегараланган ресурслардан самарали фойдаланиш илми.
Иқтисодиёт (эски грекчадан) – уй-рўзғор хужалиги
Иқтисодиёт – Жамият тарафидан чегараланган ресурслардан нима, қанча, қандай ва ким учун маҳсулот ишлаб чиқаришни ўрганиш ҳақидаги фан.
Демак. Ҳар қандай жамият, ҳар куни қуйидаги 3 та муаммони ечиши керак.

• 
  Нима (қандай)- Қайси хажмда товар ишлаб чиқариш ва хизмат курсатиш.
  
• 
  Қандай (как ) – Ушбу товарларни ва хизматларни амалга ошириш.
  
• 
  Ким учун – Ушбу товарлар ва хизматлар амалга оширилиши керак.
  

Мисол. Сиз ўз вақтингизни қуйидаги юмушларни бажариш учун тақсимлашингиз керак.

• 
  Ўқишга
  
• 
  Ишда
  
• 
  Уйқи
  
• 
  Шахсий қизиқишлар
  

“Қурилиш иқтисодиёти” – илмий соҳани бир йўналиши бўлиб, умумий иқтисодий қонунларни қурилишда намоён бўлиш формалари (кўринишлари) ни ўрганади.
Қурилиш мақсади – бозор иқтисодиёти асосларини билган ва уларни қурилиш соҳасига татбиқ қила оладиган мутаҳасисларни тайёрлашдан иборат.
Вазифаларни ечишни ўргатиш:
- Лойиҳани ишлаб чиқариш ва хўжалик ишларни бажаришда иқтисодий самарали усуллардан танлай олиш;
- Ишлаб чиқариш ва маҳсулотни харидорга етказишни режалаштириш ва ташкил этиш;
- Иқтисодий қонунларни қурилиш соҳасига, ишлаб чиқаришга таьсирини ўрганиш;
- Қурилиш соҳаси ресурсларидан самарали фойдаланишни ўрганиш;
Мутаҳасис билиши керак:

• 
  Иқтисодий жараёнларни бугунги ҳолати;
  
• 
  Инвестициялар самарадорлигини баҳолаш;
  
• 
  Қурилиш комплекси иштирокчиларини муносабатларини аниқлаш;
  
• 
  Нарҳни шакиллантириш ва смета нарҳларини аниқлаш;
  
• 
  Иқтисодий самарадорликни аниқлаш усулларини аниқлаш;
  
• 
  Иқтисодий-техник асослаш, баҳолаш усулларини аниқлаш;
  

Қурилиш иқтисоди соҳасида:

• 
  Хўжалик олиб бориш меҳанизмларини;
  
• 
  Бизнес режаларини тузишни;
  
• 
  Капитал қурилишда бошқаришни;
  
• 
  Ишлаб чиқаришга таьсир қилувчи шароитлар ва омилларни аниқлай билишни;
  
• 
  Норматив база билан ишлаш ва яратишни;
  

2 Режа. Қурилиш комплексини асосий иштирокчилари:

1. 
   Буюртмачи
   
2. 
   Лойиҳа ташкилотлари
   
3. 
   Пудратчи ташкилотлари
   

• 
  Бош пудратчи
  
• 
  Суб пудратчи
  

4. Етказиб берувчи (Поставщики)
Қурилиш олиб бориш усуллари :

1. 
   Пудрат усули
   
2. 
   Хўжалик усули
   
3. 
   Аралаш усули
   

3 Режа. Қурилиш соҳасининг ўзига хос хусусиятлари
Қурилиш соҳасининг ўзига хос ҳусусиятини ва бошқа соҳалардан фарқи ишлаб чиқариш қуроллари ва ускуналарининг, қурилиш маҳсулоти ўртасида муносабатлар яьни:

• 
  Қурилиш соҳаси маҳсулоти (обьекти) турғун ҳолатдалиги.
  
• 
  Ишлаб чиқариш қуроллари ва усуллари ҳаракатда бўлиб объектдан
  

объектга кўчиб юради.
Соҳанинг ўзига ҳос ҳусусиятлари шу ҳолатдан келиб чиқиб бир қанча ноқулайликлар келтириб чиқаради яьни:

• 
  Очиқ ҳавода ишлаш. Ҳар хил фасил таъсирлари
  
• 
  Ташкил этиш.
  
• 
  Бошқариш ва бошқалар.