Urganch davlat unversiteti

Erkaklarning jinsiy bezlari gormonlari preparatlari

(androgenlar1) va antiandrogen vositalar.  Erkaklar jinsiy bezlaridagi Leydig (moyak glandulotsitlari) interstitsial xujayralari testosteron gormonini ( steroid tuzilishli) ishlab chiqaradi. Testosteronning talaygina qismi ko‘pgina a'zolarda (masalan prostata bezi) degidrotestosteronga aylanadi. U xujayra ichida joylashgan androgen retseptorlariga eng ko‘p affinitetga egadir. Androgenlarni retseptor ta'sir prinsipi boshqa steroidlarnikidek (bir xil).

Testosteron ta'sirida jinsiy a'zolar va ikkilamchi belgilar rivojlanadi, spermatogenez nazorati amalga oshiriladi. Testosteron oqsil sinteziga yordam berib (anabolik2 ta'sir) oqsil olmashinuviga kuchli ta'sir ko‘rsatadi, buyrak naychalarida suvni, kalsiy, natriy, xlor ionlari va boshqalarni reabsorbsiyasini kuchaytiradi. Testosteron ishlab chiqarish gipofizning oldingi bo‘lagining gonadotrop (lyuteinizatsiyalovchi) gormoni bilan boshqariladi. Jigarda testosterondan (peshobda aniqlanadigan) androsteron (10 marta kam faol) xosil bo‘ladi. Qon zardobida aylanib yuruvchi testosteronni ng 

taxminan 65% jigarda sintezlanuvchi spetsifik globulin bilan bog‘langan bo‘ladi. Androgenlarning faolligi ba'zan biologik yo‘l bilan aniqlanadi. Sinalayotgan preparat axta qilingan xo‘rozga kiritiladi va atrofiyaga uchragan toji soqolchasining tiklanishi kuzatiladi. Bitta ta'sir birligi (1 TB) faolligi bo‘yicha 0,1 mg kristallik androsteronga mos keladi. Tabobat amaliyotida sintetik (kimyoviy tuzilishiga qarang) yo‘l bilan olinadigan testoste-ronning efirlari: testosteron p r ye p i o n a t va t ye s t e n a t (testosteron enantat) keng qo‘llaniladi. Ikala preparat kuchli androgenlik va anabolik faollikga egadir. Testenat testo-steron propionatdan ta'sirining 

astasekin rivojlanishi, ammo anchagina davomliligi bilan farq qiladi. Testosteron propionatni ikki kunda 1 marotaba, testenatni esa 3,4 xaftada 1 marta kiritiladi. Ikkala preparatni ham yog‘li eritma shaklida mushakka kiritish uchun chiqariladi. Ichilganda ular kam samarador, chunki jigarda tez parchalanadi.