|
Atrof muhitni muhofaza qilish - atrof-muhit va inson hayoti uchun qulay va xavfsiz sharoitlarni ta'minlashga qaratilgan chora-tadbirlar tizimi. Atrof muhitning eng muhim omillari atmosfera havosi, uy havosi, suv, tuproqdir. Atrof muhitni muhofaza qilishinson faoliyati natijalarining tabiat va inson salomatligiga bevosita va bilvosita salbiy ta'sirini oldini olish maqsadida tabiiy resurslarni saqlash va tiklashni ta'minlaydi.
Ilmiy-texnik taraqqiyot va sanoat ishlab chiqarishini intensivlashtirish sharoitida muammolar atrof-muhitni muhofaza qilishhal etilishi inson salomatligini muhofaza qilish bilan uzviy bog'liq bo'lgan eng muhim milliy vazifalardan biriga aylandi. Ko'p yillar davomida atrof-muhitning buzilishi jarayonlari teskari edi. faqat cheklangan hududlarga, alohida hududlarga ta'sir ko'rsatdi va global xarakterga ega emas edi, shuning uchun inson atrofini himoya qilish bo'yicha samarali choralar deyarli amalga oshirilmadi. So'nggi 20-30 yil ichida Yerning turli mintaqalarida tabiiy muhitda qaytarib bo'lmaydigan o'zgarishlar yoki xavfli hodisalar paydo bo'la boshladi. Atrof muhitning katta miqdordagi ifloslanishi bilan bog'liq holda uni mintaqaviy, ichki ichki qatlamlardan himoya qilish masalalari xalqaro, sayyora muammosiga aylandi. Barcha rivojlangan mamlakatlar aniqladilar atrof-muhitni muhofaza qilishinsoniyatning yashash uchun kurashining eng muhim jihatlaridan biri.
Rivojlangan sanoat mamlakatlari uchun bir qator muhim tashkiliy va ilmiy-texnik chora-tadbirlar ishlab chiqilgan atrof-muhitni muhofaza qilish... Ular quyidagilardan iborat: ushbu omillarning salbiy rolini kamaytirish uchun zarur strategiyani ishlab chiqish maqsadida aholi salomatligi va ishiga salbiy ta'sir ko'rsatadigan asosiy kimyoviy, fizik va biologik omillarni aniqlash va baholash; aholi salomatligi uchun zarur bo'lgan xavf mezonlarini belgilash uchun atrof-muhitni ifloslantiradigan toksik moddalarning potentsial ta'sirini baholash; yuzaga kelishi mumkin bo'lgan ishlab chiqarishdagi baxtsiz hodisalarning oldini olish bo'yicha samarali dasturlarni ishlab chiqish va tasodifiy chiqindilarning atrof-muhitga zararli ta'sirini kamaytirish choralari. Bundan tashqari, alohida ahamiyatga ega atrof-muhitni muhofaza qilishsanoat chiqindilari va chiqindilar tarkibidagi ba'zi toksik moddalarning kanserogenligi nuqtai nazaridan genofond uchun atrof-muhit ifloslanishining xavf darajasini belgilaydi. Atrof muhitda patogenlar keltirib chiqaradigan ommaviy kasalliklar xavfini baholash uchun tizimli epidemiologik tadqiqotlar zarur.
Bilan bog'liq masalalarni hal qilishda atrof-muhitni muhofaza qilish, inson tug'ilishidan va butun hayoti davomida turli xil omillarga (kundalik hayotda, ishda kimyoviy moddalar bilan aloqa qilish, giyohvand moddalarni iste'mol qilish, oziq-ovqat mahsulotlariga kiradigan kimyoviy qo'shimchalarni iste'mol qilish va boshqalar) ta'sir qilishini yodda tutish kerak. Atrof-muhitga, xususan, sanoat chiqindilaridan zararli moddalarga qo'shimcha ta'sir qilish inson salomatligiga salbiy ta'sir ko'rsatishi mumkin.
Atrof muhitni ifloslantiruvchi moddalar orasida (biologik, fizik, kimyoviy va radioaktiv) kimyoviy birikmalar birinchi o'rinlardan birini egallaydi. 5 milliondan ortiq kimyoviy birikmalar ma'lum, ularning 60 mingdan ortig'i doimiy foydalanishda. Dunyo miqyosida kimyoviy birikmalar ishlab chiqarish hajmi har 10 yilda 2 yarim marta ko'payadi. Atrof muhitga pestitsidlar, poliklorli bifenillar, politsiklik aromatik uglevodorodlar, og'ir metallar, asbestning xlor organik birikmalarining eng xavfli tarqalishi.
Eng samarali choralar atrof-muhitni muhofaza qilishbu birikmalardan chiqindisiz yoki kam chiqindilarga ega bo'lgan texnologik jarayonlarni ishlab chiqish va amalga oshirish, shuningdek chiqindilarni zararsizlantirish yoki ularni ikkinchi darajali foydalanish uchun qayta ishlash kiradi. Boshqalar muhim e'tibor atrof-muhitni muhofaza qilishbu turli xil sanoat tarmoqlarini joylashtirish tamoyillariga yondashuvni o'zgartirish, eng zararli va barqaror moddalarni zararli bo'lmagan va barqaror bo'lmagan moddalar bilan almashtirishdir. Turli sanoat va qishloq xo'jaligining o'zaro ta'siri ob'ektlar tobora sezilarli bo'lib bormoqda va turli xil korxonalarning yaqinligi natijasida sodir bo'lgan baxtsiz hodisalardan kelib chiqadigan ijtimoiy va iqtisodiy zarar xom ashyo bazasi yoki transport vositalarining yaqinligi bilan bog'liq foydadan oshib ketishi mumkin. Ob'ektlarni joylashtirish vazifalari optimal tarzda echilishi uchun har xil omillarning salbiy ta'sirini bashorat qila oladigan va matematik modellashtirish usullaridan foydalanadigan turli xil profil mutaxassislari bilan hamkorlik qilish zarur. Meteorologik sharoitlar tufayli zararli chiqindilarning to'g'ridan-to'g'ri manbasidan uzoq bo'lgan hududlar ko'pincha ifloslangan.
70-yillarning oxiridan beri ko'plab mamlakatlarda. uchun markazlar atrof-muhitni muhofaza qilishdunyo tajribasini integratsiyalash, atrof-muhit va aholi salomatligiga zarar etkazadigan ilgari noma'lum bo'lgan omillarning rolini o'rganish.
Joylarda rejalashtirilgan davlat siyosatini amalga oshirishda eng muhim rol atrof-muhitni muhofaza qilishgigiena faniga tegishli (qarang). Gigiena). Mamlakatimizda ushbu sohadagi tadqiqotlarni 70 dan ortiq muassasa (gigiena institutlari, tibbiyot institutlarining kommunal gigiena kafedralari, shifokorlarning malakasini oshirish institutlari) olib boradi. "Atrof-muhit gigienasining ilmiy asoslari" muammosining rahbari S. nomidagi Umumiy va kommunal gigiena ilmiy-tadqiqot institutidir. A.N. Sysina.
Noqulay atrof-muhit omillarini tartibga solishning ilmiy asoslari ishlab chiqildi va amalga oshirildi, ishchi hududning havosi, suv omborlari suvi, aholi punktlarining atmosfera havosi, tuproq, oziq-ovqat mahsulotlarida ko'plab yuzlab kimyoviy moddalar uchun standartlar yaratildi; bir qator jismoniy omillarning ta'sirlanishining ruxsat etilgan darajalari - shovqin, tebranish, elektromagnit nurlanish (qarang). Gigiena standartlari), ba'zi mikrobiologik ko'rsatkichlar bo'yicha atrof-muhit sifatini nazorat qilish usullari va mezonlari asoslandi. Tadqiqotlar zararli moddalarning kombinatsiyalangan va kompleks ta'sirini o'rganish, ularni hisoblash va ekspluatatsiya qilish usullarini ishlab chiqishda davom etmoqda.
Do'stlaringiz bilan baham: |
