Urganch davlat universiteti turizm va iqtisodiyot fakulteti turizm kafedrasi

XULOSA

O’zbekiston Respublikasi mustaqillikka erishgandan so’ng davlat iqtisodiyotini o’sishini oldinlatish sayi – harakatlarni olib borish jarayoniga yordamchi, qo’shimcha xizmatlar barpo qilishi yoxud boshqa soha ixtiyorida bo’lgan faoliyatlarni ajratib mustaqil ravishda faoliyatini rivojlantirishini bozor sharoiti taqozo etayapti.

Shu o’rinda aytish mumkinki, O’zbekiston Respublikasida hozirgi paytda shunaqa faoliyatlaridan biri baholash faoliyati ham yaxshi rivojlanib bormoqda. Buning o’ziga yarasha sabablari bor.
Bozor erkin obyekt assortimentlarini sotish va sotib olish imkoniyatlar, binolarni, asbob – uskunalarni, transportlarni ijaraga berishda, kredit olish maqsadida, obyektlarni garovga qo’yish, bino – inshootlarni, transport vositalarini, asbob – uskunalarni sug’urta qilish maqsadida, asosiy fondlarni qayta baholash, merosxo’rlik huquqini bajarilishi, obyektlarni musodora qilish holatlarda sud hukmining ijro etilishi uchun o’z vaqtida obyektni baholash zarur bo’ladi.
Shuni ta’kidlab o’tish joizki, O’zbekistonda baholash faoliyati rivojlanishi uchun ba’zi jihatlarda sharoit bo’lsa, ba’zi jihatlarda esa, sharoitlarni barpo qilish kerak bo’ladi.
Masalan, baholash faoliyati bilan shug’ullanuvchi kuchli malakali mutaxassislarni tayyorlash kerak.
Buning uchun o’quv kurslarining sonini ko’paytirish kerak, nafaqat soni jihatdan, balki o’quv adabiyotlarini ko’paytirish kerak, ayniqsa o’zbek tilida adabiyotlar juda kam. Shu bilan birga baholash faoliyatini avtomatlashtirish ya’ni kompyuter dasturlari “KMB – USTASI”, “VAL MASTER” lar va shularga o’xshash dasturlarni ko’proq tarqatib joriy etish kerak.
Yuqorida aytib o’tilgan kamchiliklaruchun takliflar amalga oshirilsa, baholash faoliyati yanada jadal rivojlanadi, degan umiddaman.
Iqtisodiy islohotlar davrida ishlab chiqarish vositalari va mahsulotlariga xususiy mulkchilik asosida tovar – pul munosabatlari kengayib, bozor baholari shakllanib boradi. Bozor konyunkturasi, talab va taklif, aholi ehtiyojlari, baho siyosati asosida baholar belgilanadi. Iqtisodiyotda turli baholar amal qilmoqda, baholar erkinlashtirilmoqda. Prezidentimiz I. Karimov ta’kidlaganidek, xarid baholarini belgilashda har bir korxona va obyektni birja va birjadan tashqari savdoda sotish uchun tayyorlash mexanizmini qayta ko‘rish lozim.
Iqtisodiy islohotlarni yanada chuqurlashtirish sharoitida baholarning roli oshib boradi, erkin baholar iqtisodiyot tarmoqlariga to‘la kirib kela boshlaydi. Erkin baholar, ya’ni bozor baholari mavjud standartlar, texnik sharoitlar, tannarx, foyda, turli soliqlar, talab va taklif, bozordagi vaziyat va inflatsiya darajasini hisobga olgan holda shakllanib, takomillashib boradi.