Urganch davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti geodeziya, kartografiya va geografiya kafedrasi

1.2 Yirik o’rta va mayda masshtabli kartalar.
 
 
 
 
Kartalar masshtabiga ko‘ra yirik (1:10 000 dan 1:100 000 gacha), 
o‘rta (1:200 000 dan 1:1 000 000 gacha) va mayda (1:1 000 000 va undan mayda)
masshtabli kartalarga bo‘linadi.

Yirik masshtabli deb, 1:500; 1:1000; 1:2000 va 

1:5000 masshtabda tuzilgan topografik planlarga aytiladi. Qo’llanilishiga qarab 
„Yer, geodeziya va kadastr“ qo'mitasi korxonalari tomonidan tuziladigan asosiy 
yirik masshtabli planlar va xalq xo'jaligining aniq masalasini yechish uchun 
tuziladigan maxsuslashtirilgan: yer xo'jaligi, o‘rmon tuzilishi, marksheyderiya. 
kadastr, injener topografik yirik masshtabli planlarga bo'linadi. 
Maxsuslashtirilgan yirik masshtabli planlaming asosiy qismini loyihalash, 
qurish va injenerlik inshootlaridan foydalanish jarayonida tuziladigan plan va 
profillar tashkil etadi. Qo'llanilishiga qarab qidiruv planlari. ijroiy planlar va 
kadastr planlariga bo'linadi. Qidiruv planlari qurilish maydonlari yoki trassaning 
eng qulay variantlarini tanlash uchun; ijroiy planlar qurilish jarayonida tuzilib, 
qurilayotgan binoning loyiha bilan mosligini tekshirish uchun; kadastr planlari 
bino va inshootlardan foydalanishi jarayonida ulaming maydoni, o'lchamlari, yer 
osti kommunikatsiyalari, yuridik, egalik va hokazolami ro‘yhatga olish uchun 
tuziladi. 
Yirik 
masshtabli 
plan olish 
maydon 
hajmiga bog‘liq ravishda 
stereotopografik, taxeometrik, mcnzulaviy, tcodolit bilan plan olish va maydonni 
nivelirlash usullari yordamida amalga oshiriladi.
Yirik masshtabli planlarda plan olish usulidan qat’iy nazar joyning rel’efi 
otmetkalari yordamida tuzilgan garizantal orqali ifodalanadi, temir va avtomobil 
yo’llar, elektir uzatish tarmoqlari, quviro’tkazgichlar, kanallar, daryolar va 
boshqalar to’liq ko’rsatiladi