Urganch davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti biologiya yo`nalishi 1-bosqich talabasi raxmataliyev oybekning “hujayra nazariyasining yaratilish tarixi” mavzusida yozgan

Prokariotlar – (lot.pro — oldin, -gacha va grekcha korion — yadro, yong’oq degani) – yadro va boshqa ichki membranali organoidlarga ega bo’lmagan organizm hujayralariga aytiladi. Masalan sianobakteriyalar.

• Prokariotlar – (lot.pro — oldin, -gacha va grekcha korion — yadro, yong’oq degani) – yadro va boshqa ichki membranali organoidlarga ega bo’lmagan organizm hujayralariga aytiladi. Masalan sianobakteriyalar.
• Yagona uzuksimon (ba’zida chiziqsimon) ikki zanjirli DNK molekulasi giston-oqsillar bilan komlekslar hosil qilishmaydi.
• Prokariot hujayralilarga – bakteriyalar, ko’kimtir-yashil suv o’tlari va arxeyalar kiradi. Prokariot hujayralar avlodi bu – eukariot hujayralarning – mitoxondriya va plastidalari hisoblanadi.

Eukariotlar (Evkariotlar) (grekcha eu — yaxshi, to’la va karyon — yadro, yong’oq) — yadro qobig’I bilan ajralib turuvchi to’la yadroga ega hujayralar hisoblanadi. Genetik materiallari bir nechta ikkitalik zanjirsimon DNK molekulalari (organizm turiga qarab ikki va undan oritq bir necha yuz) da bo’lib, giston-oqsillari bilan komplekslar xosil qiluvchi hujayralar hisoblanadi. Eukariot hujayralarda yadro va boshqa organoidlarni tashkil etuvchi membranalardan tashqari yana ichki membranalar sistemasiga ham ega.

• Eukariotlar (Evkariotlar) (grekcha eu — yaxshi, to’la va karyon — yadro, yong’oq) — yadro qobig’I bilan ajralib turuvchi to’la yadroga ega hujayralar hisoblanadi. Genetik materiallari bir nechta ikkitalik zanjirsimon DNK molekulalari (organizm turiga qarab ikki va undan oritq bir necha yuz) da bo’lib, giston-oqsillari bilan komplekslar xosil qiluvchi hujayralar hisoblanadi. Eukariot hujayralarda yadro va boshqa organoidlarni tashkil etuvchi membranalardan tashqari yana ichki membranalar sistemasiga ham ega.

3.HUJAYRA HAYOTNING ELEMENTAR BIRLIGI.

Hujayra o’simlikning eng mayda tirik qismi bo’lib hisoblanadi. Hujayra nafas oladi, oziqlanadi, o’sadi va bo’linib ko’payadi. O’simliklar hujayrasining shakli va o’lchami nihoyatda xilma-xildir. Bir hujayrali organizmlarning xujayrasi, asosan ovalsimon, shar yoki egik tayoqcha shaklida bo’ladi. Ko’p hujayrali organizmlar hujayrasining shakli va o’lchami ularning holati va bajaradigan funksiyasiga bog`liq. Shuning uchun ular ustinsimon, ko’p qirrali, yumaloq, urchuqsimon va cho’ziq bo’lishi mumkin.