Urganch davlat universiteti tabiatshunoslik va geografiya fakulteti «u m u m iy k im y o» k a fe d r a si

Izoh: A-bajarish shart bo’lgan dastur; 

B -  dastur  ancha 

murakkab bo’lib  , u A dasturdan keyin bajariladi.

O’E-2.2. Alkan va sikloalkanlarning tarkibi, tuzilishi va fizikaviy xossalari.

1.  Qunt bilan 'darslik tekstini o’qing va 23- betdagi 5,7,8,9,10 mashqlarni  va 

31- betdagi  33-34 mashqlani bajarishga harakat qiling.

Bajarilgan topshiriqlarni o’rtog’ingiz bilan tekshiring.

2

.  C

20

H

42

  normal  tuzilishli  uglevodorodning  xossalarini  o’rgangan 

materialaringiz asosida aytib bering.

3.  Darslikning  182-betdagi  ko’rsatmalarga  asoslangan  holda  uglevodorod 

molekulalarining modelini tayyorlang.  Agar vaqt yetmasa buni uyda bajaring.

Ushbu  darsda  oldingizga  qo’yilgan  maqsadlarga  murojat  qiling  va  o’z- 

o’zingizni baholang-qanchalik siz ularga yetishishga  ulgurdingiz.

Alkan  va  sikloalkan  molekulasidagi  uglerod  atomlari  bir  xil  holatni 

egallamaydilar:brlari  uglerod  zanjirini  chetida,  birlari  -   ichida,  uchinchilari 

tarmoqlanishning ichida  joylashib oladi.

31

---

Bunda  raqamlar  uglerod  atomlarining  raqamlanishini  ko’rsatmaydi,  balki 

ularning nomlarini ko’rsatadi.

Raqam  1-bu  birlamchi  uglerod  atomlari,  ular  bir  uglerod  atomi  bilan 

bog’langan va metil gruppa tarkibiga kiradi.

Raqam  2-  ikkilamchi  uglerod  atomlari,  ular  2  ta  uglerod  atomlari  bilan 

bog’ langan va metilen (CH

2

) gruppa tarkibiga kirgan.

Raqam  3-  uchlamchi  uglerod  atomlari,  ular  3  ta  uglerod  atomi  bilan 

bog’langan va metin (CH) gruppa tarkibiga kirgan.

Raqam  4-  to’rtlamchi  uglerod  atomlari,  ular  4  ta  uglerod  atomi  bilan 

bog’ langan.

Har-xil uglerod atomlar bilan bog’langan vodorod atomlarining xossalari bir 

xilmi? Javobni siz alkanlarning kimyoviy xossalarini o’rganishda olasiz.