Urganch davlat universiteti «pedagogika va psixologiya» kafedrasi

Tarbiyaning mohiyati, maqsadi va asosiy printsiplari. Disterveg umuminsoniy tarbiya g’oyasini himoya qilib chiqdi, shu g’oyaga tayanib turib, pedagogika oid masalalarni yuqori toifaviy va shovinistik manfaatlarni ko’zlab hal qilishga qarshi kurashdi. Uning fikricha, maktabning vazifasi «chinakam prussiyaliklar» emas, balki insonparvar kishilar va ongli grajdanlar tarbiyalab yetishtirishdir. Odamlarga insoniyatga va o’z xalqiga bo’lgan muhabbat bir-biriga chambarchas bog’langan holda rivojlantirilishi lozim. Disterveg «inson — mening nomim, nemis — mening laqabimdir» deydi.

Disterveg Pestalotstsi singari tarbiyaning eng muhim printsipi — uning tabiatga uyg’un bo’lishidir, deb hisobladi. Disterveg tarbiyaning tabiatga uyg’un bo’lishini quyidagi mazmunda talqin qildi, ya’ni tarbiya odamning tabiiy kamol topishiga qarab olib borilishi, o’quvchining yoshi va o’ziga xos xususiyatlari hisobga olinishi kerak, dedi. Disterveg o’qituvchilar bolalar diqqati, xotirasi, tafakkurining o’ziga xos belgilarini sinchiklab o’rganishlari kerak, deb aytdi; u psixologiyani «tarbiya to’g’risidagi fanning asosi» deb bildi. Distervegning katta xizmati shundaki, u pedagoglik tajribasini pedagogikani taraqqiy ettirishning manbai deb hisobladi. U mohir pedagoglarning bolalarni tarbiyalash va bu sohadagi ish tajribalarini o’rganish zarurligini ta’kidlab o’tdi.

Disterveg tabiatga uyg’un bo’lish printsipiga qo’shimcha ravishda tarbiya madaniy uyg’un xarakterda bo’lishi ham kerak, deb talab qildi.

Disterveg tarbiyaning oliy maqsadini belgilab, bu «haqiqatga, go’zallikka va yaxshilikka xizmat qilishga qaratilgan tashabbuskorlikdir» deb aytdi.