Urganch davlat universiteti huzuridagi

Turistik xixmat bozorini segmentlash. Turizm mahsulotga talab segmentatsiyasini o‘rganish.
Bozor segmentatsiyasi - iste’molchilarning talablarini birlashtiruvchi harakterga ega bo‘lgan bozor qismlarini tushunamiz. Ushbu segment (qism) larning har biri maqsadli bozor sifatida tanlanishi mumkin. Iste’molchilarning talabini har bir mahsulot qondira olmasligi bois, segmentatsiyaning asosiy maqsadi-turistlik mahsulotni aniq (manziliy) ta’minlashga qaratiladi. Turistlik xizmat bozorining segmentatsiyasi vujudga keluvchi savollarga, ya’ni: xususiyati, qiziqishi, fikrlashi, qabul qilishi, ma’naviy qadriyatlar va har bir segment vakilining zaruriyatiga qarab javob beradi. V.Saprunova tomonidan taklif qilingan turistlik faoliyat savollariga javob beruvchi me’zonlar segmentatsiyasining asosiy guruhi 1-jadvalda keltirilgan.
Jadval 1.
Turistlik mahsulotga talab segmentatsiyasi

Mezonlar	Talab segmentlari
Geografik mezonlar
1.Turist tashrif buyuradigan mamlakat	Chiquvchi Kiruvchi Ichki
2.Turistlik sayohatdan geografik maqsad	Dunyo davlatlari bo‘ylab turizm Dunyoning aloxida xududlari bo‘ylab turizm Turist yashaydigan davlatning aloxida xududlari bo‘ylab turizm
Ijtimoiy mezonlar
Yoshi	Yoshlar turizmi ( 30 yoshgacha ) “Seniorlar” turizmi (30 dan -45 yoshgacha va 45 dan 55 yoshgacha ) Bolalar turizmi
Jinsi	Ayollar turizmi Aralash turizmi
Turistning kasbi	Kasbiy belgilar bo‘yicha sigmentlar ko‘pligi maxsus turlar Iqtisod, siyosat va jamiyat hayotining turli sohalarida ishlaydigan xodimlar uchun maxsus turlar
Oila boshlig‘ining kasbi	Jamiyatning turli ijtimoiy qatlamlari bo‘yicha segmentlar(yuqori menejment, xizmachilar va h.k.)
Doimiy yashash joyidagi aholi punkitining kattaligi.	Katta, o‘rta va kichik shaharlardan turistlar Qishloq joylardan turistlar
Oilaviy turizm	Yolg‘izlar turizmi Bolasi yo‘q oilalar turizmi Bolasi bor oilalar turizmi Ko‘p oilaviy turizm
Millati	Etnik turizm
Diniy yo‘nalishlar	Diniy turizm
Oila daromadi	Ijtimoiy turizm Lyuks turizm Uncha qimmat bo‘lmagan –ekonom turizm Eksklyuziv turlar
Psixologik mezonlar
Sayohatlar	Rekreatsion turizm Ishga bog‘liq turizm Sport turizmi O‘rganiladigan turizm Kommunikatsion turizm
Turistning toifasi	Turli xildagi klassifikatsiyalar (masalan, S-, F-, V-, A-, B-toifadagi turistlar va hokazo )
Mavsumiylik	Asosiy mavsum Oraliq Mavsumlararo Yilning oylari bo‘yicha
Sayohatning tashkillashtirilishi	Mustaqil Vositachi orqali
Sayohat turi	Guruh bilan Individual
Foydalaniluvchi transport turi	Avtoturizm Aviaturizm Veloturizm Avtobus turizmi Dengiz kruizli turizmi Daryo kruizli turizmi Shaxsiy transport Boshqa turdagi transport vositalari
Turar joy bilan ta’minlanish	Mehmonxona Motel Kempinglar Shaxsiy uylar va xonalar Boshqa turdagi binolar
8.Turistlik maqsadning uzoqligi	Segmentatsiyalashning turli me’zonlari
9.Sayohat muddati	Uzoq muddatli (21 kundan oshiq) O‘rta muddatli (7-14 kun) Qisqa muddatli (2-4 kun)
10.Moliyalanish shaxobchalari	Ijtimoiy turizm (kam ta’minlangan aholi uchun ijtimoiy sug‘urta tomonidan mablag‘ ajratiladi Intensiv turlar (firma xodimlari va ularning oilasi uchun firma tomonidan to‘lanadigan rag‘batlantiruvchi turlar) Oilaviy byudjet
11. Turistlik sayohatni amalga oshirishda qaror qabul qilishga yordam beruvchi konsultantlar, dallollar)	Turoperatorlar Turagentlar Tanishlar Ommaviy axborot vositalari

Turizm xizmat bozorida yoshlar ikki yosh kategoriyalari bo‘yicha bo‘linadilar, ya’ni 18 dan 24 yoshgacha va 25 dan 34 yoshgacha. O‘zlarining ko‘p sonliligi va ko‘proq harakatlanish qobiliyati bilan, bu kategoriyadagilar turizm xizmat bozorining holatiga ta’sir qiladi. Odatda bu guruhdagi yoshlar ko‘pchilikni tashkil qilganligi sababli, bu segmentning kompleks tendensiyasini aniqlash mumkin: kechroq turmush qurish, oilada faqat bir bolaning tug‘ilishi, kichik uy xo‘jaligi, oiladagi har ikkala a’zosi uchun ham kar’eraning muhimligi. Turizm xizmat bozorida yoshlarning ko‘proq ikki guruhi uchraydi: turmush qurmagan va bolasi yo‘q yosh oilalar.

Aholining harid qobiliyatiga 35 yoshdan 44 yoshgacha bo‘lganlar asosiy ta’sir ko‘rsatadilar. Bu segmentning hayot tarzi butun mamlakat hayot tarzi bo‘la boshlaydi, bu xoh sayohat bo‘lsin, yoki dam olish maskanlari bo‘lsin, aynan shu guruhdagi aholi samolyotlardagi sayohatlarga va kurortlarda dam olishga ishqiboz. Sayohatga va ko‘chish vositalariga ular ko‘p pul sarflaydilar. Bularning ko‘pchiligi yaxshi ta’lim olgan. Ular uchun o‘z bilimlarini takomillashtirish muhim ahamiyat kasb etadi.
45 yoshdan 54 yoshgacha bo‘lganlar. O‘zlarining yashash joylaridan uzoqroqda, kurortlarda dam olishga, samolyotlarda sayohat qilishga molikdir.
Bu guruh asosini ijtimoiy faol kishilar tashkil qiladi. Bu yoshdagigilar barcha qulayliklar bo‘lishini va ekskursiya dasturlariga o‘zlarining kasbiga bog‘liq ob’ektlar bilan tanishishni kiritilishini xohlaydilar.