Urganch davlat universiteti хаyot faoliyati хavfsizligi 3-ma’ruza. Ishlab chiqarish sanitariyasi va gigienasi, me’yorlari

Changlar va ularning zararli ta’siri

• Sanoatda, transport vositalarini ishlatishda va qishloq xo‘jaligida bajariladigan ishlarning deyarli hammasida chang hosil bo‘lishi va ajralishi kuzatiladi.
• Har xil texnologik jarayonlarni bajarishda yuzaga keladigan va havoda muallaq holatda bo‘ladigan qattiq moddalarga ishlab chiqarish changi deb aytiladi.

Changning ishchilar salomatligiga zararli ta’siri ko‘p omillarga bog‘liq bo‘ladi:
- chang zarralarining fizik-kimyoviy xossasiga;
- kattaligi (dispersligi) va shakliga;
- havodagi changning miqdoriga;
- smena davomida ta’sir etish muddati va kasbda ishlash davriga va h.k.

Shovqin va uning inson organizmiga ta’siri

• Shovqin, silkinish va ultratovushlar ajralib chiqishi bir xil bo‘ladi, ya’ni ular jismlarning tebranishidan tashkil topib, inson eshitish organi tomonidan qabul qilinadi. Ular bir-birlaridan faqat tebranish chastotasi bilan va odamlar ularni har xil qabul qilishi bilan farq qiladilar.

20 dan 20000 gersgacha (gs) tebranishlar tovush deb ataladi va ularni biz tovushdek eshitamiz. (Gers 1 sekunddagi tebranishlar chastotasidir).

• 20 dan 20000 gersgacha (gs) tebranishlar tovush deb ataladi va ularni biz tovushdek eshitamiz. (Gers 1 sekunddagi tebranishlar chastotasidir).
• Bir qancha tovushlarni tartibsiz qo‘shilishi shovqin deb ataladi.
• 20 gs dan past bo‘lgan tebranishlar infratovush deb ataladi.
• 20000 gs dan yuqori bo‘lgan tebranishlarni esa ultratovush deyiladi. Ultratovushlarni biz eshita olmaymiz, ularni faqat ba’zi bir uy xayvonlarigina eshita oladi.

Qattiq qismlarning tebranishiga va shu tebranishlarni jismlarning o‘zlari yoki boshqa qattiq jismlar orqali uzatilishiga silkinish deyiladi.

• Qattiq qismlarning tebranishiga va shu tebranishlarni jismlarning o‘zlari yoki boshqa qattiq jismlar orqali uzatilishiga silkinish deyiladi.
• Silkinishni biz chayqalishdek qabul qilamiz va ularni tebranish chastotasi 1 gs dan 100 gs gacha bo‘ladi.