Urganch axborat texnologiyalar texnikumi

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
URGANCH AXBORAT TEXNOLOGIYALAR TEXNIKUMI
KOMPYUTER INJINIRING YO’NALISHI
MUSTAQIL ISHI



FAN:FIZIKA Mavzu: Tekis aylanma harakat
GURUH: 03-21
Bajardi: Zaripova Ruxsora
Qabul qildi: Begimov Maxmud
URGANCH-2022

Tekis harakat — harakat davomida tezligi yoʻnalish jihatdan har qancha oʻzgarsa ham, kattalik jihatdan oʻzgarmasdan qoladigan harakat. Tekis harakat toʻgʻri va egri chiziqli trayektoriya boʻyicha yuz berishi mumkin. Toʻgʻri chiziqli harakatda jismning koʻchish vektori bilan tezlik vektori bitta chiziqda yotadi.





Qattiq jasmlar ilgarilanma Tekis harakat qilishi va qoʻzgʻalmas oʻq atrofida tekis aylanishi mumkin. Birinchi holda qattiq jismni tashkil etuvchi har bir nuqtasining harakat tezligi ham son qiymati, ham yoʻnalishi boʻyicha bir xil boʻlib oʻzgarmasdan qoladi. Aylanma harakatda esa, jismni tashkil etuvchi hamma nuqtalarning burchak tezliklari yu bir xil qiymatga ega boʻlib, vaqt oʻtishi bilan oʻzgarmaydi va t vaqt oraligʻida jismning burilish burchagi fq(oGʻ munosabat orqali aniqlanadi.
AYLANMA HARAKAT — qattiq jism aylanganda uning aylanish oʻqida yotmagan har bir nuqtasi aylana yasaydigan harakat. Bunda har qaysi aylana tekisligi qoʻzgʻalmas toʻgʻri chiziq — aylanish oʻqiga tik boʻladi, aylanalarning markazi esa shu oʻqda yotadi. Aylanma harakat burchak tezligi va burchak tezlanishi bilan ifodalanadi


Biz shu vaqtgacha trayektoriyasi to‘g‘ri chiziqdan iborat bo‘lgan harakatni o‘rgandik. Jismning trayektoriyasi to‘g‘ri chiziq bo‘lmagan har qanday harakati egri chiziqli harakatdir. Egri chiziqli harakatlarning eng sodda ko‘rinishi esa aylanma harakat bo‘ladi.
Aylanma harakat haqida tushunchalarga ega bo‘lishimiz eng mayda zarracha – elektronlardan tortib sayyoralarning o‘z orbitalari bo‘yicha aylanma harakatlarini tahlil qilishda, turmushimizda foydalanadigan ko‘plab asboblarning aylanma harakat qiladigan qismlarini o‘rganishda yordam beradi.