«Urganch – 2021» reja: I. Kirish

Kuchaytirgich - bu qurilma, kirish signali kuchini oshirish uchun mo‘ljallangan. Gç manbasidan energiya iste'moli tufayli faol elementlarning yordami bilan mustahkamlanadi. Kuchaytirgichlardagi faol elementlar ko‘pincha tranzistorlardir; Bunday kuchaytirgichlarga yarim Supero‘tkazuvchi yoki tranzistor deyiladi. Har qanday kuchaytirgichda kirish signali kuchlanish energiyasini yuklamaga o‘tkazishni nazorat qiladi.
Ko‘p bosqichli kuchaytirgichning chiqish bosqichi ko‘pincha quvvat kuchaytiruvchisidir va past empedans yukida ishlashga mo‘ljallangan. Shuning uchun chiqish bosqichi yuqori ruxsat etilgan kuchga, past chiqish empedansına, yuqori samarali va kam garmonik katsayısına ega bo‘lishi kerak. O‘rtacha kaskadlar ma'lum bir daromadni ta'minlash uchun kerak, ya'ni. ularning asosiy parametri - daromad (kuchlanish).
Ko‘p bosqichli kuchaytirgichda bosqichlarni bir-biriga ulash turli yo‘llar bilan amalga oshirilishi mumkin. AC yoki kuchlanish kuchaytirgichlari uchun keng tarqalgan usullardan biri ajratish kondansatkichlari yordamida amalga oshiriladi. Bunday kuchaytirgichni kapachitik birlashma bilan kuchaytirgich deb atashadi.
DC kuchaytirgichlar uchun to‘g‘ridan-to‘g‘ri (galvanik) aloqa ishlatiladi. Kaskadlar orasidagi to‘g‘ridan-to‘g‘ri bog‘liqlik keng tarqalgan integral mikrosxemalar bilan ifodalangan va operatsion kuchaytirgichni o‘rganishda ko‘proq e'tiborga olinadi.
Kuchaytirgichning asosiy parametrlaridan biri daromad hisoblanadi. Uchta daromad mavjud:
Kuchaytirgichlar uchun koeffitsientlarning turli qiymatlari mumkin, ammo asosan, Kp har doim birdan katta bo‘lishi kerak. Ko‘p bosqichli kuchaytirgichning umumiy daromadi alohida bosqichlar hosilasiga tengdir. Shuning uchun K u yozishi,mumkin 
To u =K u 1 ·K 2…K BMT.
Daromad odatda logaritmik birliklarda ifodalanadi - desibellar (dB):
K u = 20 lg(U tashqarida / u ning ichida) = 20 lgK u.
Xuddi shunday, desibellarda ham vakili bo‘lishi mumkin K i va K p. Uchun K p Quyidagilar amal qiladi:
K p = 10 lg(P chiqdi/PIN-kod) = 10 lgK p.
Desibelda erishilgan yutuqlarning ifodasi, inson qulog‘i, eshitish algılamasının logaritmik qonuni bo‘yicha ovozli tebranishlarga javob berishi bilan bog‘liq.
Agar har bir bosqichning daromadi desibellarda ifodalangan bo‘lsa, ko‘p bosqichli kuchaytirgichning jami daromadi, dB:
To u =K u 1 + K 2 +…+ K BMT .
Signal kuchaytirilishiga qo‘shimcha ravishda, kuchaytirgichning shakli o‘zgarmasligi kerak, ya'ni. ideal holatda, barcha o‘zgarishlar (voltaj yoki oqim) to‘liq takrorlangan. Chiqish to‘lqin shaklining kirish to‘lqin shaklidan chetga chiqishi buzilish deb ataladi. Distorsiya ikki xil: noaniq va chastota.
Lineer bo‘lmagan buzilishlar kuchaytirgich o‘rnatilgan bo‘lgan tranzistorlar oqimining kuchlanish xarakteristikalarining nochiziqligi bilan aniqlanadi. Shunday qilib, kuchaytirgichga kirish uchun sinusoidal signal qo‘llanilganda, chiqish signali faqat sinusoidal emas, balki yuqori garmonik tarkibiy qismlardan iborat bo‘ladi. Bipolyarli tranzistorning kirish oqimining kuchlanish xususiyatini, to‘g‘ri chiziqdan emas, balki eksponentning shakli bilan foydalanishni kuzatish oson. Ushbu turdagi buzilishlar garmonik koeffitsient (kvadratik bo‘lmagan distortion koeffitsienti), K r: qaerda U 1, U 2, U 3 - asosiy, ikkinchi va uchinchi garmoniklar uchun kuchaytirgichning chiqish pallasida signalning kuchlanish qiymatlari.
Betaraf xarakteristikalarni baholashda aksariyat hollarda faqat ikkinchi va uchinchi garmonikalar hisobga olinadi, chunki yuqori garmoniklar kam quvvatga ega. Ko‘p bosqichli kuchaytirgichlarda keng tarqalgan K r barcha kaskadlarning harmonik koeffitsientlarining yig‘indisiga teng bo‘lishi mumkin. Amalda, katta distortionlar katta signal uzatishlarda ishlaydigan chiqish (ba'zida oldindan chiqish) kaskadi tomonidan kiritiladi.
Nonlineer distortionni taxminiy kiritish uchun siz kuchaytirgichning amplitudali reaktsiyasidan foydalanishingiz mumkin (11-rasm), chiqish kuchlanishining amplitudasiga bog‘liqligini anglatadi U tashqariga chiqdi kirish signalining amplituda qiymatidan Uin doimiy chastota. Kichkina Uin amplitudali javob deyarli chiziqli. Tilt burchagi ma'lum bir chastotadagi daromad bilan belgilanadi. Nishab burchagi katta darajada o‘zgaradi Uin to‘lqin formatidagi buzilishlar ko‘rinishini bildiradi.
Chastotani buzilish transistorlar parametrlarining kuchaytiruvchi qurilmalarning chastotasi va reaktiv elementlariga bog‘liqligi, xususan, kondansativlarni ajratish orqali belgilanadi. Bu buzilishlar faqat kuchaytirilgan signalning chastotasiga bog‘liq. Qo‘shadi K u f n= 20 Hz va f ichida = 20 kHz; keng polosali kuchaytirgichlarda f ichida o‘nlab megahertzga erishishi mumkin; chastotali tanlangan kuchaytirgichlarda f n f ichida va yuqori chastotali kuchaytirgichlar uchun yuzlab megahertzga erishish mumkin; shahar kuchaytirgichlarida (UFD) f n = 0, va f ichida bir necha o‘nlab megahertz bo‘lishi mumkin.
Shuni ta'kidlash kerakki, kuchaytirgichlarda kirish va chiqish signallari orasidagi o‘zgarishlar siljishi kuzatiladi va bu o‘zgarishlar o‘zgarishlarining paydo bo‘lishiga olib kelishi mumkin. Faza nosozligi faqat o‘zgarishlar koeffitsientining chastotadagi chiziqli emasligiga bog‘liq bo‘ladi. Bu bog‘liqlik faza-chastota deb ataladi.
Kuchaytirgichning xarakterli (fazaviy javob). Chastotalar va o‘zgarishlar buzilishlari chiziqli buzilishlarni keltirib chiqaradi va shu kabi sabablarga ko‘ra katta o‘zgarishlar buzilishlariga mos keladigan katta o‘zgarishlar buzilishlariga va aksincha.
Ko‘rib chiqilgan parametr va xususiyatlarga qo‘shimcha ravishda, kuchaytirgich, shovqin ko‘rsatkichi, barqarorlik, ishlashning barqarorligi, tashqi aralashuvga sezuvchanlik va hokazolarning samaradorligini bilish kerak bo‘ladi. Energiya kuchaytirgichlarining eng muhim ko‘rsatkichi samaradorlikdir  : P n / P haqida,
qaerda P n - yuk kuchaytirgichiga ajratilgan quvvat; P o - tashqi quvvat manbaidan kuchaytirgich tomonidan iste'mol qilinadigan quvvat. Kattaligi   jami kuchaytirgich asosan aniqlanadi   chiqish bosqichi.
Kuchaytirgichlarning asosiy parametrlari va xarakteristikalari ham bosqichlar soniga, ham faol element (tranzistor) turiga va kuchaytirgichga kiritilish uslubiga bog‘liq.


Хulosa
Ushbu kurs ishini tayyorlash dovamida quyidagi xulosalar olindi:

1. 
   Kuchaytirgichlar texnikada kam energiya sarf qilgan holda manbalarning katta energiyasini boshqarish jarayonida keng qo‘llanilar ekan va kuchaytirgichlarning turlari ko‘p bo‘lishiga qaramay, ular umumiy xarakteristika va parametrlarga ega bo‘lar ekan.
   
2. 
   Amalyotda sanoat elektronikasida yuklamaga kerakli signal quvvatini olish uchun bir kasadli qurilmalarda quvvat yetarli bo‘lmas ekan shu sababli qurilmalarda ko’p kaskadli kuchaytirgichlar qo‘llanilar ekan. Ko‘p kaskadli kuchaytirgichlarning blok-sxemasida informatsiyani elektr signalga aylantirgich sifatida mikrofon, antenna, fotodiod va hokazolar qo‘llanilishi mumkin.
   
3.