Урганч – 2020 маъруза мавзулари ва унинг ҳажми «Тасдиклайман» Кафeдра мудири

НАЗОРАТ УЧУН САВОЛЛАР
1. Суғориш тизимларининг турларини кўрсатинг.
2. Суғориш тизимларининг таркибий қисмлари нималардан иборат?
3. Суғориш тармоқларининг вазифалари, турлари, улардаги гидротехника иншоотлари ҳақида нималарни биласиз?
4. Темир-бетон новлар ва уларнинг тузилишини баён этинг.
5. Муваққат суғориш тармоқлари, уларни қуриш, картада жойлаштириш схемалари.
6. Муваққат тармоқларни олишда қўлланиладиган қуроллар.
7. Сув йиғиш-ташама тармоқлари.
8. Коллектор-зовур тармоқлари.


12- мавзу: ШОЛИЧИЛИК ВА МАХСУС СУҒОРИШ ТИЗИМЛАРИ


Режа:

1. 
   Шоличилик тизимларининг турлари ва таркибий қисмлари.
   
2. 
   Шоличилик тизимларидан фойдаланиш.
   

3.Чиқинди сувлардан фойдаланиладиган суғориш тизимлари.
4.Чиқинди сувлар билан экинларни суғориш усуллари.
5.Чиқинди сувлар билан ёмғирлатиб суғориш хусусиятлари.

1. Асосан шоли етиштиришга мўлжалланган тизимлар шоличилик суғориш тизимлари деб юритилади. Бундай тизимлар одатдаги суғориш тизимларининг таркибига кирувчи элементлардан ташқари алоҳида чеклардан иборат бўлган шоличилик карталари, карта суғориш ва ташама тармоқлари, суғориш-ташама тармоғи, чегараловчи зовур ва дамбалардан таркиб топган бўлади.

Сув узатиш тармоқлари сув олиш иншооти, магистрал ва тақсимлаш каналлари, карта суғориш тармоғи ва улардаги гидротехник иншоотлардан иборат. Суғориш суви бош сув олиш иншоотидан магистрал каналга, ундан хўжаликлараро тақсимлаш каналларига узатилади. Хўжалик тақсимлагичлари улардан сув олиб, участка тақсимлагичларига етказиб беради. Карта суғориш тармоғи сув узатиш тармоқларининг энг сўнгги бўғини ҳисобланади.
Шоличилик карталари шоличилик далаларининг суғориш ва ташама тармоқлари билан чегараланган, кўп маротаба такрорланувчи энг кичик участкаси (бўғини)дир. Шоличилик карталарида тупроқнинг сув-ҳаво, иссиқлик, туз ва озиқ режимлари мустақил ҳолда бошқарилади. Шоличилик картаси бир ёки бир нечта чеклардан иборат бўлади, унинг эни 150–200 м, майдони 15–50 гектарга тенг. Ўзаро туташган карталар шоличилик алмашлаб экиш даласини, далалар эса алмашлаб экиш участкасини ташкил этади.
Карталарнинг қулай шакли бўлиб тўғри тўртбурчак ҳисобланади. Чекларнинг майдони 0,1 дан 6 гектаргача, инженерлик суғориш тизимларида ўртача 2,5–3,5 гектарга тенг бўлади.