Uo’K (udk): 36. Bbk 31. A-15 Harakat tarkibi va poyezdlarni tortish

ISBN 978-9943-6853-1-4

© О.С.Ablyalimov, O.T. Kasimov, 2021.

© «Complex Print» nashriyoti, 2021.
SO'Z BOSHI

Ushbu nashr "Harakat tarkibi va poezdlarni tortish" nomli darslikdir, 5620100 "Tashishlarni tashkil etish va transport logistikasi (temir yo'l transporti)" mutaxassisligi bo'yicha bakalavrlarni tayyorlash uchun o'quv dasturiga muvofiq TDTUning Tashishlarni tashkil etish va transport logistikasi fakulteti ushbu mutaxassislikning asosiy fanlaridan biridir. O’quv kursi bir o'quv semestri davomida o'qiladigan kasbiy siklning asosiy qismiga taalluqlidir. O’quv yuklama 216 soatni tashkil qiladi.

"Harakat tarkibi va poezdlarni tortish" kursi yana bir semestr davomida TDTU transportni rejalashtirish va transport logistikasi fakultetida 5610600 "Temir yo'l transportida xizmat ko'rsatish" ixtisosligi bo'yicha o'qitiladigan "Harakat tarkibi va poezdlarning tortish" fanining ajralmas qismidir. O’quv yuklama 216 soatni tashkil qiladi. Ikkala fan bo'yicha nazoratlar shakli joriy, oraliq va yakuniy nazoratni hisobga olgan holda imtihon hisoblanadi.

Mualliflar o'zlari oldida dizel va elektr tortish lokomotivlarining konstruktiv xususiyatlari va farqlari bilan bog'liq masalalarni aks ettirgan va bakalavr talabalari uchun maqbul bo'lgan darslikni yaratishni maqsad qildilar, shu bilan birga o'rganilayotgan fanni umumiy ma'noda taqdim etish fanning lokomotivlar konstruktsiyasi va loyilashtirish bo'yicha nazariy bilimlarni chuqurlashtirish tendensiyasi yaxlitligini saqlab qolish.

"Harakat tarkibi va poezdlarni tortish" kursining ushbu qismini o'rganish kelajakdagi lokomotivlarni ekspluatatsiya qilish va ta'mirlash, lokomotiv iqtisod qilish va poezdlar harakati sohasidagi mutaxassislarga oqilona rejimlarni tanlashda to'g'ri va ilmiy asoslangan texnik qarorlarni qabul qilishga imkon beradi. elektr stantsiyalari va tortish xususiyatlari (sifatlari) lokomotivlari, ularning samaradorligi va energiya samaradorligini oshirishni hisobga olgan holda.

O'quv dasturiga muvofiq, darslikning ushbu qismida lokomotivlarning tasnifi, maqsadi va joylashuvi bilan bog'liq umumiy masalalar hamda ularni belgilaydigan asosiy omillar keltirilgan.

Elektr va dizel tortish magistral va manyovr lokomotivlarining yurish qismi, mexanik va yordamchi uskunalari konstruktsiyalari ko'rib chiqildi. Xorijdagi ba'zi lokomotivlar to'g'risida umumiy ma'lumotlar ko'rsatilgan. Zamonaviy tortish elektr harakatlanuvchi tarkibining, shu jumladan O'zbekistonda harakatlanadigan lokomotivlarni xarakteristikalari berilgan.

Ushbu o'quv qo'llanmaning mualliflari Toshkent davlat transport universiteti (TDTU) "Lokomotivlar va lokomotiv xo’jaligi" kafedrasi o'qituvchilari - professor O.S. Ablyalimov, katta o'qituvchi O.T. Qosimov, assistent Sh.F. Jamilov lardir.

O'quv qo'llanmasini yaratishda mualliflar temir yo'l transporti sohasida taniqli olimlar va tajribali mutaxassislarning asarlaridan foydalanib, o'zlarining ma'ruza va amaliy mashg'ulotlar materiallarini hisobga oldilar. Mualliflar texnika fanlari nomzodi, professor V.T. Berdievga (TDTU) chuqur minnatdorchilik bildirishni o'zlarining burchlari deb biladilar. bosh texnolog M.Sh. Rixsibaev ("O'ztemiryo'lmashta'mirlar" UK) qo'lyozmani diqqat bilan o'qiganligi, qo'lyozmani ko'rib chiqish va nashrga tayyorlash paytida darslikning tuzilishi va mazmunini yaxshilashga oid foydali maslahatlari va qimmatli mulohazalari uchun.

Mualliflar

KIRISH
Temir yo'l transporti - bu O'zbekiston va boshqa barcha MDH davlatlari xalq xo'jaligining juda murakkab va doimiy faoliyat ko'rsatadigan tarmog'i. Hozirda O'zbekiston temir yo'l transporti eng ilg'or texnologiyalar bilan jihozlangan va mamlakatdagi yillik yuk aylanmasining to'qson foizini bajaradi.

Temir yo'l transporti ishining mahsuli transport jarayonining o'zi bo'lib, uning hajmi tonna - kilometr sonida ifodalanadi. Shubhasiz, barcha say-harakatlar eng kam xarajat bilan rejalashtirilgan mahsulot miqdorini olishga yo'naltirilgan bo'lishi kerak. Bunga transportning alohida tarmoqlari tomonidan ham, uning alohida bo'g'inlari tomonidan ham, umuman butun temir yo'l tarmog'i uchun avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimlaridan foydalanish yordam beradi.

Hozirgi vaqtda O'zbekiston temir yo'l transportining ulkan ishi asosan dizel va elektr tortish lokomotivlari, ularning turli xil ish sharoitlarida foydalanish samaradorligi va sifati, texnik imkoniyatlari va holati, shu jumladan harakatlanuvchi tarkib, shuningdek poezdni tortish uchun yoqilg'i-energetika resurslarining narxi bilan belgilanadi.

Lokomotiv - bu turli xil konstruksiyali, maqsadi va ishlash tamoyillariga ega bo'lgan texnik qurilmalarning murakkab tizimidir.

"Harakat tarkibi va poezdlarni tortish" faniga harakatlanuvchi tarkibni loyihalash, shu jumladan tortish kuchi, avtotormoz uskunalari, turli tipdagi tortish lokomotivlarini ta'mirlash ishlab chiqarish va ekspluatatsiya qilish bilan bog'liq barcha masalalar o'rganiladi. elektr yoki dizel yoqilg’isida harakatlanuvchi tarkibida harakatlanadigan poezdlar harakati nazariyasi. Bunga poezdda harakat qiladigan kuchlarni o'rganish va ularning poezd harakatiga ta'siri, lokomotivlarning quvvati va tortish fazilatlaridan eng oqilona foydalanish shartlari, shuningdek elektr energiya va yoqilg'ining tejamkor sarflanishi.

Elektr va dizel (teplovoz) tortish nazariyasini hisobga olgan holda lokomotivlarning konstruktsiyasini, ularning texnik-iqtisodiy va tortish-ekspluatatsion xususiyatlarini o’rganish yangi loyihalashtirilgan temir yo'lning zarur parametrlarini hisoblab, temir yo'llarni samarali ishlatish masalalarini hal qilishga ularni dizel tortishidan elektr tortish kuchiga o'tkazishga imkon beradi.

Shunday qilib, elektrovozlar, teplovozlar, ko'p agregatli harakatlanuvchi tarkib va ​​motorvagonlarning tuzilishi va xususiyatlarini o'rganish, poezdlarni tortib olish asoslarini, lokomotivlar tomonidan poezdlarga xizmat ko'rsatishni tashkil etish va lokomotiv brigadalari ishini tashkil qilishni hisobga olgan holda, harakatlanuvchi tarkibdan foydalanish samaradorligini oshirish, o'tkazuvchanlik va tashish qobiliyatini oshirish va temir yo'llarni tubdan texnik qayta qurish uchun katta ahamiyatga ega.

Ushbu o'quv qo'llanma temir yo'l transporti universitetlari talabalari uchun "Harakat tarkibi va poezdlarni tortish" fanining o'quv dasturiga muvofiq tuzilgan.

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI

OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI TRANSPORT VAZIRLIGI

TOSHKENT DAVLAT TRANSPORT UNIVERSITETI

О.S.ABLYALIMOV

O.T. KASIMOV

HARAKAT TARKIBI VA POYEZDLARNI TORTISH

O’quv qo’llanma

Bosh muharrir: Raximov A.

Muharrir: Kayumova H.T.

Ed. litsenziya: Ai № 004, 20.07.2018 y

"COMPLEX PRINT" nashriyoti, Toshkent, st. Navoiy, 24 yosh

12/14/2020 60x84 1/16 formatdagi chop etish uchun imzolangan

Naushnik Times New Roman. CONV. bosma varaq 38.48

Tiraji 50 nusxa. Buyurtma № 124

O'zbek tilida - Lotin !!!

«Complex Print» Tipografiyada bosilgan

Toshkent, st. Navoiy, 24 tel. [phone]

Litsenziya: 2016 yil 10-dekabrdagi 10-3606-son