Унсурулмаолий кайковус қ Қ О

Огаҳий 
таржимаси. 
Бундан 
кейинги
далиллар мазкур китобдан олинди. 
6 |
Kitobxon.Com

---

династияси XI асрдан бошлаб феодал жамияти тарихи- 
да ўз мавқеини йўқотади. 
Қайковуснинг бобоси Қобус ва унинг хонадони 
Сомонийлар династияси билан яқин муносабатда бўл- 
ди, 
уларнинг 
шаън-шавкати, 
юришларида 
иштирок 
этди. Герман Вамберининг айтишича, Вушмагир ўғли 
Шамсулмаолий 
Қобус... 
уйғур 
хонларидан 
бўлган 
Иликхоннинг қўшини устидан икки марта ғалаба қил- 
ди. Аммо бу билан Қобус Сомонийлар хонадонини тик- 
лай олмади
1
. 
Бу вақтда Қобус Сабуктагиннинг ёрдами билан 
Табаристонни забт қилади ва шу ўлкада ҳукмдор бўлиб 
қолади, Журжонни эса пойтахтга айлантиради. 
Шамсулмаолий Қобус ғоят золим ҳукмдорлардан 
бўлиб, арзимаган айби учун одамларни жазолайверади. 
Унинг бу зулмини Муҳаммад Хованд Мирхонд «Равза- 
тус сафо»нинг тўртинчи жилдида ҳаққоний баён қила- 
ди. Қобуснинг бу истибдодини Латиф Алибек Озар 
Исфахоний ўзининг Бомбайда «Оташкадаи Озар» номи 
билан чоп этилган «Тазкираи оташкада» асарида қуйи- 
дагича баён қилади: «...Аъён лашкарро ба гуноҳи андак 
ба қатл расониди. Охирил амир умаро иттифоқ карда: 
уро аз салтанат халъ ба маҳбас фиристоданд, фарзан- 
даш Манучеҳр бинни Қобусро бар тахти ҳукумат ни- 
шонида» 
2
. 
Таржимаси: 
«...Лашкар аъёнлари озгина гуноҳ қилишса, ўлимга 
юборарди. Ниҳоят амирлар иттифоқ қилишиб, уни сал- 
танатдан олиб ташлаб, ҳибсга юбордилар ва Қобуснинг 
фарзанди Манучеҳрни ҳукумат тахтига ўтқаздилар». 
Қобуснинг бундай феъл-атворини набираси Кайко- 
вус ҳам эътироф қилади. Кайковус ўз асари —«Қо- 
буснома»да бобоси Қобус ҳақида шундай дейди: Ме- 
нинг бобом Шамсулмаолий бағоят қаттол киши эрди 
ва ҳеч кишининг гуноҳин афв қилмас эрди». 
Аммо шуни ҳам қайд қилиб ўтиш керакки, Шамсул- 
маолий Қобус ўз замонасидаги феодал табақаси учун 
зарур бўлган ҳамма илмларни ўрганди. Айниқса у ада- 
биёт муҳиби ва шоир эди. Форс, араб тилида шеърлар 
ёзди. У араб, форс тилини ва унинг услубини мукам-