Унсурулмаолий кайковус қ Қ О

Изоҳлар.............................................................................................................................. 162 

---

УНСУРУЛМАОЛИЙ КАЙКОВУСНИНГ 
«ҚОБУСНОМА» АСАРИ ҲАҚИДА 
Шарқ оламида илмий-тарбиявий ва педагогик то- 
мондан китобхонлар диққатини жалб қилган муҳим 
асарлардан бири — Қайковуснинг 1082—1083 мелодий, 
475 ҳижрий йилларда яратилган «Қобуснома» асари- 
дир. Қайковус бу асарни ўғли Гилоншоҳга бағиш- 
лайди. 
X—XI 
асрлар феодал жамиятида маданият, илм- 
фан, санъат ва адабиёт анчагина ривожланган ва та- 
раққий этган давр эди. Абу Абдуллоҳ Рудакий, Абул- 
қосим Фирдавсий, Абул Ҳасан бинни Аҳмад Унсурий 
каби шоир ва олимлар X—XI асрнинг йирик намоянда- 
лари эдилар. «Қобуснома» ҳам мазкур XI асрнинг кўз- 
га ташланиб турган меваларидан ҳисобланади. 
«Қобуснома» рус ва ғарб шарқшуносларининг, шарқ 
олимлари ва педагогларининг диққатини жалб этди. 
Бу олимлар «Қобуснома»ни диққат билан ўргандилар ва 
ўз тилларига таржима қилдилар. Масалан, 1702—1705 
йилларда турк тилларига, 1786—87 йилларда Муҳам- 
мад Сидиқ Рашидий томонидан уйғур тилига, тахми- 
нан 1860 йилда Муҳаммад Ризо Огаҳий томонидан 
ўзбек тилига, 1881 йилда эса Қаюм Носирий томонидан 
татар тилига таржима қилинган. Бу таржималар тур- 
кий тиллардаги энг нодир нусхалар бўлиб қолди. Бу- 
лардан ташқари, «Қобуснома» 1886 йилда рус тилига, 
шунингдек француз тилига, 1811 йилда эса немис ти- 
лига таржима қилинди ва бу миллатлар ҳам уни ўз 
она тилларида диққат билан ўргана бошладилар. 
Улуғ 
Октябрь 
социалистик 
революциясидан 
сўнг 
«Қобуснома»га қизиқиш янада кучайди ва шарқшунос 
олим, марҳум Е. Э. Бертельс томонидан 1953 йилда ик- 
кинчи марта рус тилига таржима қилинди. Демак, «Қо-