288
Kalit so‘zlar:
XXI asr ko‘nikmalari, kompetensiya, Xalqaro baholash dasturlari, PISA, PIRLS,
TIMSS, YUNESKO, davlat ta’lim standarti, o‘quv dasturi, darslik, monitoring, o‘quvchining sog‘ligi,
nevrotizm, xavfsizligi.
XXI asr – ijtimoiy globallashuv, axborot asri ekanligi barchamizga ayon. Bu globallashuv
jarayonida ta’limning oʻrni beqiyosdir. Ta’lim qanchalik mukammal tashkil etilsa, boshqarilsa,
innovatsiyalarga yoʻgʻrilgan boʻlsa, natija ham, sifat ham shuncha mukammal va samarador boʻladi.
Yurtimizda ta’lim tizimini isloh qilish, takomillashtirish yoʻlida xalqaro darajadagi innovatsiyalarni
amliyotga joriy qilish boʻyicha ishlar yashin tezligida amalga oshirilmoqda. Chunonchi, Oʻzbekiston
Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2017-yil 6-apreldagi 187-sonli “Umumiy oʻrta va oʻrta maxsus,
kasb-hunar ta’limining davlat ta’lim standartlarini tasdiqlash toʻgʻrisida”gi qarori bilan tasdiqlangan
umumiy oʻrta ta’limning davlat ta’lim standarti hamda Xalq ta’limi vazirining 2017-yil 3-iyundagi 190-
sonli buyrugʻi bilan tasdiqlangan umumiy oʻrta ta’lim maktablarining 1-4-sinf fanlari oʻquv dasturi,
Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2018-yil 8-dekabrdagi “Xalq ta’limi tizimida ta’lim
sifatini baholash sohasidagi xalqaro tadqiqotlarni tashkil etish chora-tadbirlari toʻgʻrisida”gi 997-sonli
Qarori, Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining “Oʻzbekistonning yangi taraqqiyot davrida talim-tarbiya
va ilm-fan sohalarini rivojlantirish chora-tadbirlari toʻgʻrisida”gi 2020-yil 6-noyabrdagi PF-6108-sonli
farmoni asosida yaratilgan Milliy oʻquv dasturining qabul qilinishi bu innovatsiyalarning jadal suratlarda
amalga oshirilishini tezlashtirib yubordi. Yuqoridagi me’yoriy hujjatlarda belgilangan vazifani amalga
oshirishda boshlangʻich ta’lim asosiy oʻrinni egallaydi. Ta’limdagi har bir yangilik boshlangʻich ta’lim
jarayonini chetlab oʻtmaydi, aynan shu oʻquv jarayonida ta’limda amalga oshirilayotgan innovatsion
yondashular tajriba-sinovdan oʻtkaziladi. Boshlangʻich ta’lim oʻquv jarayonini zamonaviylashtirish,
uning sifat-samradorligini baholash borasidagi ishlar soʻnggi oʻn yilda jadallashib bormoqda. Jumladan,
2013-2017-yillarda boshlangʻich ta’lim fanlari yoʻnalishidagi barcha fanlar uchun multimedia ilovalari va
oʻquv qoʻllanmalarning yaratilishi, 2014-yilda kompetensiyaviy yondashuvdagi DTS va oʻquv
dasturining tajriba-sinovdan oʻtkazilishi, 2017-yilda shu DTS va oʻquv dasturining amaliyotga
joriylanishi, ular asosidagi 1-4-sinf darsliklarining ishlab chiqilishi, 2021-2022-yillarda Milliy oʻquv
dasturining loyihasining tasdiqlanishi, loyiha asosida 1-2-sinf darsliklarining (Ona tili va oʻqish
savodxonligi, Matematika, Tabiiy fanlar) yangi avlodi yaratilishi, darsliklarning elektron multimedia
ilovalari GooglePlay platformasiga joylashtirilishi 2021-yil aprel oyida boshlangʻich 4-sinf oʻquvchilari
tarixda ilk marotaba PIRLS – 2021 xalqaro baholash dasturidagi ishtiroki, 2021-2022-oʻquv yilidan
boshlab baholashning elektron platformasi –
www.kundalikcom.uz
ning joriy qilinishi shular
jumlasidandir.
Zamonaviy boshlangʻich ta’lim sifatini oshirish muammolari
Bugungi kunda boshlangʻich ta’lim sifati egallangan bilim darajasida emas, balki hayoti davomida
bilim olishga boʻlgan qiziqishida, kasbiy va shaxsiy rivojlanishida, egallangan bilimlarni kichik hayotida
qoʻllay olish kompetensiyasida belgilanadi.
Zamonaviy dunyoda – inson kapitali har bir mamlakatning barqarorligi va taraqqiyotini
ta’minlashdagi siyosiy va iqtisodiy resursiga aylanmoqda. Davlat ta’lim tizimi siyosatini ishlab chiqishda
mamlakatning global makonda raqobatbardoshligiga qanday ta’sir qilishini, oʻzgarishlar qanday ta’lim
sifati natiajalariga olib kelishini, kelajakda jamiyatning rivojlanish darajasiga mos kelishini inobatga
olishi lozim.
Ta’limning rivojlanish darajasi quyidagi asosiy omillarga bogʻliq:
–
Jahon hamjiyatining ta’lim jarayonidagi hamkorligi (kengayib borayotgan ijtimoiy makonda
individul muhitning xilma-xilligi va koʻp sonliligi, shaxslar va guruhlararo muloqotning turli shakllari,
koʻrinishlari, yashash muhitining rivojlanishi);
–
Jahon fuqarolik jamiyatida insonparvarlik tamoyillarini rivojlantirish (hayotiy faoliyatga
mas’uliyat bilan qarashni rivojlantirishda har bir shaxs huquq va erkinliklarini himoyalash);
–
Shaxsning faol, mustaqil va intensiv ijtimoiy (oʻziga xoslik) xarakterdagi yangi ma’naviy
olamini shakllantirish, jamoa va oʻz manfaati uchun shaxsiy fazilatlarni rivojlantirishi – bu insonning
butun umri davomida oʻrganishga va qayta oʻqishga tayyorligini bildiradi.
Yuqorida sanab oʻtilgan har bir omil toʻgʻridan-toʻgʻri ta’lim sohasi va zamonaviy ta’lim
sifatiga ta’sir qiladi. Hozirgi kunda maktabga boʻlgan talab oʻzgardi. Endi oʻquvchi jamiyatda oʻz oʻrniga
ega boʻlishi uchun bilimini hayotda qoʻllashni oʻrganishi lozim. Chunki zamonamizda shu orqali
ta’limning sifati baholanmoqda.
Biz oʻzlashtirilgan bilim darajasi bilan belgilanadigan sifatning ana’naviy tizimidan cheklanib,
yangicha zamonaviy talablarga e’tiborni qaratishimiz kerak: ya’ni,
Do'stlaringiz bilan baham: 
