Universitetining pedagogika instituti maktabgacha

Komputerning ta’lim beruvchi funksiyalariga quyidagilar kiradi: 
•
o‘quv axborotining manbai (ta’lim beruvchi); 
•
ko‘rgazmali qurol (sifat jihatdan yangi darajada multimediya va telekommunikatsiyalarning 
imkoniyatlari bilan); 
•
individual axborot makoni; 
Kompyuterning ishchi instrument funktsiyalari: 
•
matnlarni tayyorlash vositasi, ulami saqlash; 
•
matnli tahrirchi; 
•
grafoquruvchi. grafik tahrirchi; 
•
hisoblash mashinasi: 
•
modellashtirish vositasi. 
Axborot texnologiyalari yo‘nalishlarining bin ta’lim vositalari ‒ audio va video vositalarni qo‘llash 
hisoblanadi. Shuning uchun kompyuter texnologiyalari biian bir qatorda o‘qitishning audio-video 
texnologiyalari ham faoliyat ko‘rsatadi. Ularda ta’lim oluvchilarning bilish faoliyatini boshqarishning 
ko‘proq qismi maxsus ishlab chiqarilgan audiovizual o‘quv materiallari yordamida amalga oshiriladi. 
O‘qitishning multimedia texnologiyasi: 
Kompyuter texnologiyalarining jadal rivojlanishi ta’lim 

---

272 
jarayonini yangi bosqichga ko‘tardi, bu o‘z o‘rnida ta’lim mazmunini, metod va shakllarini qayta ko‘rib 
chiqish, yangi bilim va ko‘nikmalar bilan yanada boyitish zaruriyatini tug‘dirdi. lobora shaklianib 
boraotgan kompyuter-axborot madaniyati axboromi etkazish va qabul qilishda yangi munosabatlarni 
keltirib chiqaradi. fikrlashning yangi turini hosil qiladi. Bunda inson informatsion koinot bilan o‘zaro 
muloqotga kiradi. Telekommunikatsiya (telefon, televidenie. radio) tarmoqlarining kompyuter tarmoqlari 
bilan birikishi yagona jahon axboroi makonini - raultimediani tashkil etadi. Ushbu makonning eng muhim 
qismi internet tarmog‘i va ayniqsa, uning gipermedia (World Wide Web (vsemirnaya pautina) - butun 
dunvo o‘rgimchak to‘ri). gipermediapochta, videokonferentsiya xizmatlaridir. 
Multimedia ma’nosi ("ko‘p muhitlik") zamonaviy axborotlar texnologiyasi bo‘lib, kompleks 
tushunchani anglatadi. Multimedia axborotning turli ko‘rinishlari matn, jadval, grafik, nutq, animatsiya 
(multiplekalsiya), videotasvir, musiqa yordamida axborotni yig‘ish, saqlash, qayta ishlash va uzatish 
vazifalarini bajaradi. Multimedia "inson-kompyuter" interfaol (dialog) ma’lumolning yangi 
takomiliashgan pog‘onasi bo‘lib, bunda foydalanuvchi juda keng va har tomonlama axborot oladi. 
Multimedia vositalaridan hordiq chiqarish, ta’lim olish, reklama kabi sohalarda ham foydalaniladi. 
Multimedia vositalari asosida taiaba, o‘quvchilarga ta’lim berish va kadrlarni qayta tayyorlash hozirgi 
kunning dolzarb masalalaridan hisoblanadi. Multimedia ‒ bu informatikaning dasturiy va texnikaviy 
vositalari asosida o‘quv materiallarini o‘quvchilarga etkazib berishning mujassamlashgan holdagi ko‘ri- 
nishidir. 
Ta’lim jarayonida multimedia vositalarini qo‘llash pedagogik va psixologik nuqtai nazardan juda 
katta ahamiyatga ega. Bunda beriladigan materiallar chuqurroq o‘zlashtiriladi, vaqtni tejash imkoniyatiga 
erishiladi, olingan bilimlar kishi xotirasida uzoq vaqt saqlanadi. 
Multimediani qo‘llash uchun quyidagi texnik vositaiar kerak bo‘ladi: kompyuter, 
lazer 
disklarini o‘qiydigan CD-ROM qurilmasi, SB - ovoz xaritasi, AS - faol kolonka. CD - kompakt disk, eng 
zamonaviy kompyuterlarda yuqoridagi qurilmalarning ba’zilari kompyuter ichiga joylashtirilgan. 
Ta’lim tizimida kompyuter texnologiyalaridan foydalanishning quyidagi usullari mavjud: 
•
multimedia darsligi; 
•
bilim va ko‘nikmalarni mustahkamlash bo‘yicha topshiriqlar 
to‘plami keltirilgan metodik tavsiyalar; 
•
o‘rganilayotgan mavzulari bo‘yicha nazariy bilimlar o‘quvchilar tomonidan qay darajada 
o‘zlashtirilayotganligini tekshirishga mo‘ljallangan test dasturlari; 
•
bir tildan ikkinchisiga yoki bir alifbodan ikkinchisiga o‘tish; 
•
elektron virtual kutubxona: 
•
har bir talaba uchun amaliy topshiriqlarni tayyorlash va bosib chiqarish dasturi; 
•
masofadan o‘qitish. ya’ni o‘qituvchi bilan o‘quvchilar ma’lum bir masofada 
joylashgan holda ta’lim berish tizimi; 
•
internet tarmog‘iga ulangan multimedia kompyuterlari; 
•
printer (topshiriqlarni tayyorlash va bosib chiqarish uchun); 
•
kompyuterga ulangan proektor yoki taqdim etish texnologiyasi. 
Kompyuterlashtirilgan darslarning eng oddiy turi mashg‘ulotni taqdim etish texnologiyasidir. Bu 
usulda dars o‘tish uchun o‘qituvchi ovoz xaritasi va kolonkasi mavjud bo‘lgan kompyuter. multimedia 
proektori va MS Power Point 97 dasturi yordamida o‘tilajak dars uchun kompyuterda slaydlar yaratiladi. 
Slaydlar ma’lum mavzuni yorituvchi matn, rasm. jadval. animatsiya effektlari, o‘zlashtirish darajasini 
tekshirish uchun testlar, ovoz, videorolik va hokazolardan tashkil topadi. Ular manliqiy ketma-ketlikda 
biriktiriladi. Slaydlarni almashtirish payti – interval belgilanadi. Talaba tasvirni ko‘radi va eshitadi.