|
Qadrli, aziz, qadrdon;
Vafodor, sadoqatli, bevafo;
Mehrli, xushfe’l, mehribon;
Qo‘pol, qo‘rs, qo‘pollik.
O‘zakdosh so‘zlarni ajratib yozing. O‘zagini belgilang. Shu so‘zlardan istagan birini qo‘llab gap
tuzing.
2.
Sabr, hurmat, e’tibor
so‘zlariga o‘zakdosh so‘zlar toping.
Izohli lug‘atdan bu so‘zlarning ma’nosini o‘qing va eslab qoling.
1)
Insonni nima uchun hurmat qilish mumkin?
2)
Har qanday odam hurmatga loyiqmi?
3.
Har bir so‘zning qaysi turkumiga kirishini aniqlang.
Ishonch, ishonmoq, e’tibor, ishonchli, mehmondo‘st, mazax qilmoq, xafa qilmoq, xushfe’l,
bag‘ritosh, nafratlanmoq, yaxshi ko‘rmoq, loqayd, hurmat, halol, rost, rostgo‘y, shafqatsiz, insonparvar.
So‘zlarni uch ustunchaga ajratib yozing: ot, sifat, fe’l. Insonning ijobiy xislatlarini ayting.
Bag‘ritosh
va
mehribon
so‘zlarining ma’nosini tushuntiring.
4.
Berilgan so‘zlarga qarama-qarshi ma’noli so‘zlar topib yozing.
Dono odam ‒ nodon odam
;
xushfe’l yigit ‒…; jasur askar ‒…; shirinso‘z bola ‒…; bag‘ritosh
odam ‒…; qahrli nigoh ‒…
Foydalanish uchun so‘zlar:
badfe’l, mehribon,qo‘rqoq, qo‘pol, mehrli
.
5.
Berilgan sifatlarning umumiy jihati nimada? Ularning ma’nosida qanday farq bor?
Xushmuomala, shirinso‘z, xushfe’l, nazokatli, odobli, muloyim, kirishimli, dilkash.
6.
Lug‘at diktanti.
Birinchi ustunchaga odamlar qanday bo‘lishi kerakligi bildiruvchi, ikkinchi ustunchaga qanday
bo‘lmasligi kerakligini bildiruvchi so‘zlarni yozing.
Xushfe’l, qo‘pol, yolg‘inchi, halol, vijdonli, qasoskor, sabrli, shafqatli, to‘g‘ri-so‘z, shafqatsiz.
Shu so‘zlardan uchtasini tanlab gap tuzing.
7.
Quyidagi gaplardan
to‘g‘ri
so‘zining ma’nolarini qiyoslang.
To‘g‘ri odam yolg‘on gapimaydi.Nodirning javobi to‘g‘ri.
Qaysi so‘zlar birinchi gapga, qaysi so‘zlar ikkinchi gapga mos keladi:
halol, aniq, insofli, rost.
8.
Yumshoq
va
muloyim
so‘zlarini quyida berilgan qaysi otlar bilan bog‘lash mumkin?
Divan, so‘z, odam, mum, kulgi, yostiq, xamir, ko‘rpa, muomala.
9.Qarama-qarshi ma’noli so‘z yozib, ma’nosini izohlang.
shafqatsiz ‒…;
xushmuomala ‒ …;
vijdonli ‒ …;
ishchan ‒…;
loqayd ‒ …;
sabrli ‒ …;
andishali‒…;
saxiy‒ …;
Boshlang‘ich sinf “Ona tili” darsliklaridagi mashqlarga quyidagi qo‘shimcha topshiriqlarni tavsiya
qilamiz:
1.
2-sinf “Ona tili” darsligidagi 25-mashqqa.
Inoq, intizom, ilg‘or, ilm, pichan, nihol, koinot
so‘zlari ishtirokida so‘z birikmasi tuzing.
Foydalanish uchun so‘zlar:
do‘stlar, rioya qilmoq, mamlakat, maktab, o‘rmoq, o‘tqazmoq, cheksiz,
olmoq.
Inoq, ilm, nihol, koinot
so‘zlariga ma’nodosh so‘zlar toping .
2.
2-sinf “Ona tili” darsligidagi 53-mashqqa.
Haykal, hamshira, handalak, hashar, harorat, hoshiya
so‘zlari
ishtirokida so‘z birikmalari tuzing.
Foydalanish uchun so‘zlar:
xushbo‘y, Navoiy, ayol, umumxalq, xona, daftar.
Shu so‘z birikmalaridan uchtasini tanlab gap tuzing.
3.
3-sinf ”Ona tili” darsligidagi 21-mashqqa.
Anhor, olxo‘ri, javon, nordon, arqon, poda, beda,
sabr
so‘zlari ishtirokida so‘z birikmasi tuzing. Foydalanish uchun so‘zlar:
katta, kitob, uzun, qora,
tezoqar, ko‘m-ko‘k, olma.
Poda
so‘zining
uyur, gala
so‘zlaridan farqini ayting.
137
4.
3-sinf “Ona tili” darsligidagi 39-mashqqa.
An’ana, marifat, e’tirof, ta’na, ta’ziya
so‘zlarining
ma’nosini lug‘atdan foydalanib izohlang.
Shu so‘zlar ishtirokida so‘z birikmasi tuzing.
An’ana, marifat, ta’na
so‘zlariga ma’nodosh so‘zlar toping.
5.
3-sinf “Ona tili” darsligidagi 40-mashqqa.
Ma’naviyat, ma’rifat, da’vogar, ta’sirchan, ma’murchilik, mas’uliyat, ta’-minot, e’tiqod,
ma’yuslanmoq
so‘zlarining ma’nosini lug‘atdan foydalanib izohlang. Ta’sirchan, ma’murchilik,
ma’suliyat, e’tiqod, ma’yuslanmoq so‘zlariga ma’nodosh so‘zlar toping. Shu so‘zlar ishtirokida bittadan
gap tuzing.
Mashqda berilgan mazkur so‘zlar ma’nosini 3-sinf o‘quvchisi bilmaydi. Bu so‘zlar ustida lug‘at
ishi o‘tkazilmasa, ular hatto o‘quvchining nofaol lug‘atiga ham kirmay qoladi.
6.
3-sinf “Ona tili” darsligidagi 42-mashqqa. Lug‘atdan foydalanib
qur’on, qo‘rg‘on, mo‘jiza,
da’vat, so‘na, ma’sul, me’mor, qit’a, so‘gal, sa’va, to‘ng‘iz
so‘zlarining ma’nosini izohlang.
Shu so‘zlar ishtirokida so‘z birikmasi tuzing. Foydalanish uchun so‘zlar:
mustahkam, tabiat,
hushyorlik, shaxs, o‘qimoq, bino, olti, g‘adir-budur, mitti, ovlamoq.
7.
3-sinf ”Ona tili” darsligidagi 310-mashqqa. (Mashqda “Mening onam” mavzusida 5-6 gapdan
iborat matn yozing” deb topshiriq berilgan.) Matnda quyidagi so‘z va iboralardan foydalaning:
oq yuvib,
oq taragan, mehribon, istamoq, ko‘maklashmoq, tortiq qilmoq.
8.
3-sinf ”Ona tili” darsligidagi 326-mashqqa.
Kezaman
so‘ziga ma’nodosh so‘z toping.
9.
4-sinf “Ona tili” darsligidagi 94-mashqqa.
Teatr, radio, manfaat, kakao, mutolaa, chavandoz
so‘zlarining ma’nosini lug‘atdan foydalanib izohlang.
Bu so‘zlar ishtirokida so‘z birikmasi tuzing. Foydalanish uchun so‘zlar:
aktyor, ko‘rmoq, mohir,
ichmoq, kitob, eshitmoq.
10.
4-sinf “Ona tili” darsligidagi 103-mashqqa.
Jadval, jayron, jurnal, ijozat, tarjimon
so‘zlarining
ma’nosini lug‘atdan foydalanib izohlang.
Shu so‘zlar ishtirokida so‘z birikmasi tuzing. Foydalanish uchun so‘zlar:
go‘zal, ko‘paytirish,
olmoq, “G‘uncha”, mohir.
Jayron
va
jiyron
so‘zlarining farqini ayting.
Do'stlaringiz bilan baham: |
