Universitetining pedagogika instituti maktabgacha

9.
 
Rakhmonovich, Adizov Bakhtiyor, and Adizova Nodira Bakhtiyorovna. "Microtoponyms 
formed on Different bases in Bukhara District." 
Middle European Scientific Bulletin 
10 (2021). 
10.
 
Дустова Д. С. и др. О педагогическом мастерстве //european research. – 2020. – С. 132-134. 
11.
 
12.Saidova M. J. Methods and Importance of Using Innovative Technologies in Learning 
Concenter “Decimal” at Teaching Process of Math in Primary Schools //www. auris-verlag. de. – 2017. 
12.
 
Saidova G.E, Roziyeva Z.S. Methods for improving the system of assessing pupils 'knowledge 
based on the qualitological approach. Academicia: An International Multidisciplinary Research Journal 
https: //saarj.com.2020. 321-326. 
14.
Hayitov H. A. Qushlarga ibrat ‒ hazrati Xizr! //Интернаука. – 2020. – №. 12-3. – С. 72-73. 
15.
Xudoyberdiyeva N. Abdulla qodiriy asarlarida tarixiy inversiya va folklor xronotopi masalasi: 
DOI: 10.53885/edinres. 2021.33. 43.090 // Научно-практическая конференция. – 2022. 
BOSHLANG‘ICH TA’LIM TIZIMIDA LINGVISTIK KOMPETENSIYALARNING O‘RNI 
D.B.Axmedova 
BuxDUPI dotsenti 
Murodova Saodat Uyg‘un qizi, 
BuxDUPI magistranti 
 
Annotatsiya: 
Maqolada boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining nutqiy faolligi, ravon so‘zlash 
ko‘nikmasini hamda lingvistik kompetensiyalarini rivojlantirishni xorijiy tillarni o‘rganish asosida 
shakllantirish borasidagi fikr-mulohazalar o‘z ifodasini topgan. 
Tayanch so‘z va iboralar: 
kompetensiya, lingvistik kompetensiya, xorijiy til, qiyoslash- 
taqqoslash, bog‘lanishli nutq. 
Bugungi kun ta’limining o‘z oldiga qo‘ygan maqsad va vazifasi o‘quvchi yoshlarni istalgan 
kasbning yetuk mutaxassisi sifatida tarbiyalash bo‘lib hisoblanadi. Bu jarayon bevosita boshlang‘ich 
ta’lim tizimidan boshlanadi. O‘quvchi savod chiqarish bilan bir vaqtning o‘zida tilning fonetik, leksik, 
morfologik va sintaktik tomonlarini amaliy tarzda o‘rgana boshlaydi. 
Boshlang‘ich sinf darslarining asosiy maqsadi shundan iboratki, o‘quvchi qabul qilgan ma’lumotni 
bilim sifatida xotirada saqlab qolishi, bilimini mashqlar bajarish jarayonida ko‘nikmaga aylantirishi va 
ko‘nikmadan kerakli o‘rinda foydalanib, malakaga erishishi kerak bo‘ladi. Xususan, boshlang‘ich sinf 
ona tili va o‘qish darsliklarining “Ona tili va o‘qish savodxonligi” nomi ostida bitta darslikka 
aylantirilgani bola tafakkurining o‘sishi, nutqining ravon bo‘lishi, so‘z boyligining oshishini ko‘zda 
tutgan.Darslikdagi mavzular keng doiradagi bilimlarni mujassamlashtirgan bo‘lib, avvalo, o‘quvchini 
yangi mavzu haqida o‘ylashga, fikrlashga undaydi, so‘ng ma’lumot beradi, bilim mustahkamlanadi. 
Audiomatnlar, ertak va maqollar, she’r va masallar hamda ular ustida bajariladigan mashqlar lingvistik 
kompetensiyani rivojlantirishga xizmat qiladi. 
2-sinf “Ona tili va o‘qish savodxonligi” darsligining “Maktabim – ikkinchi uyim” mavzusida 
“Maktab” audiomatni berilgan bo‘lib, matnga mos keladigan rasmlar va quyidagi savollar berilgan: 
1.
Maktabda qanday bilimlar o‘rgatiladi? 
2.
Maktabda olinadigan bilimlar nima uchun kerak? 
3.
Maktabda o‘qish majburiy ekani qaysi hujjatda yozib qo‘yilgan? 
4.
Qadimda maktablar qanday nomlangan? 
5.
Tarixda ta’limning maktabdan keyingi bosqichi nima deb atalgan? 
6.
Zamonaviy ko‘rinishdagi ilk maktablarni kimlar ochgan? 
7.
Hozir yurtimizda qancha maktab bor? 
Savollarga javob berish uchun, dastavval, audiomatnni tinglash talab qilinadi, qolaversa, eslab 
qolish, diqqat kabi kategoriyalar rivojlanadi. Bular esa lingvistik kompetensiya elementlaridandir. 
O‘quvchining qayta xotirlash qobiliyati bilan bir qatorda o‘z shaxsiy fikrini bayon etishiga berilgan 
imkoniyatni yaratuvchanlik va ijodkorlikning boshlanishi deb tushunishimiz mumkin. Ikkinchi sinf 
o‘quvchisi uchun bu bilimlarning salohiyati baland. Ular jo‘n fikrlashdan mulohaza yuritishga ko‘nikma 
hosil qilishadi. Tarix bilan yaqindan tanishib, ajdodlarimizga munosib voris bo‘lishga harakat qilishadi. 
Bu savollar ketma-ketligidan so‘ng bola bemalol bog‘lanishli nutq hosil qila oladi. Bu ham 
kompetensiyaning bir kategoriyasi bo‘lib hisoblanadi. 

---

122 
Maktab so‘zining xorijiy tillar (rus va ingliz)dagi tarjimasini aytib, xorij maktablaridagi ta’lim 
tizimi to‘g‘risida bir qancha ma’lumotlar aytib o‘tilsa, bolada qiyoslash-taqqoslash ko‘nikmasi ham juda 
yaxshi shakllanadi. 
Darslikning “Mening mahallam” deb nomlangan ikkinchi bo‘limida ikki jadval keltirilgan bo‘lib, 
har ikkisida bir ma’noni anglatuvchi ikki uslubdagi gaplar yozilgan va o‘quvchilar gaplarning farqini 
topishlari shart qilib qo‘yilgan. 
Qiynalganlarga