Университети

 
 
Археология ва антропология 
Антропология грекча сўз бўлиб, “antropos” – одам, “lo-gos” – фан
 
демакдир. Антропология унинг бир тармоғи тарихий антропология қадимги 
одамнинг тана тузилиши ва тараққиётини археологик қазишмалар жараёнида 
тўпланган манбаларга таянган холда ўрганади.
 
 
Антропологик манбалар ҳам археологик тадқиқотлар натижасида 
қўлга киритилади. Ҳаттоки, қабристон ва қўрғонлар ҳам археологлар 

---

129 
томонидан қазилади ва скелет антрополог томонидан ўрганилади, чунки 
қазиш методи археология фани предметига оид. 
Археолог моддий маданият тарихини ўрганса, антрополог шу моддий 
маданиятни яратган инсонларни ўрганади. Икки мутахассис меҳнатининг 
уйғунлашиши натижасида бир бутун тарих яратилади. Антропология 
халқларнинг кўчиши ва бунинг натижасида аҳолининг ирқий ўзгариши 
масалаларини ҳам ўрганади. Ўрта Осиё мисолида айтадиган бўлсак, антик 
давргача Ўзбекистон ҳудудида биронта ҳам монголоид кўринишли склет 
учрамаган (Телман Ходжаев). Илк монгол тузилишли қабрлар Тошкент 
воҳасида мил.авв. I асрларга оид бўлиб, Турк хоқонлиги даврида бу жараён 
жуда ошиб кетган. Бунинг асосий сабаби Евроосиё минтақасидан кўчманчи 
халқларнинг доимий равишда кириб келиши ва ўтроқлашиши билан боғлиқ.
Айрим Европа мамлакатларида, жумладан Германияда антропология 
фанини ўрганиш узоқ вақт тақиқланиб келинди. Ҳозир ҳам шу соҳа бўйича 
мутахассислар йўқ даражада. Негаки, Адольоф Гитлер бошлиқ фашистлар 
Германиясининг “арийлар, оқ танлилар” сиёсатидан бошланган иккинчи 
жаҳон уришидаги хунрезликнинг сабабини халқларни ажратишда деб билади 
ва ҳамма инсон бир, уни ирқларга ажратиш совуқ урушлар келтириб 
чиқариши мумкин деб ҳисоблашади. 
Антропология икки турга бўлинади: тарихий антропология ва 
замонавий антропология.

---

130