Университети тарих факультети

2. Инсон ва жамият ҳаётида ғоялар, фикрлар
хилма-хиллиги
 
Инсон ҳаётида ҳам, жамият тараққиётида ҳам ғоялар муҳим ўрин 
тутади. Шу маънода, инсоният тарихи - ғоялар тарихидир. 
Хўш, ғоя нима, нега унга бу қадар катта эътибор ва аҳамият берилади? 
Маълумки, ҳар қандай миллат ва халқ, ҳар қандай ижтимоий тузум ва давлат 
муайян бир тамойиллар ва қадриятлар асосида ҳаёт кечиради ҳамда ўз 

---

14 
манфаатлари, мақсад-муддаолари, орзу-интилишларини кўзлаб ҳаракат 
қилади.
2-ЧИЗМА 
Fоянинг фалсафий талқини 
Fоя воқелик ва ҳаёт таъсирида вужудга келадиган, уни акс
эттириш асосида шаклланадиган дунёни билишнинг ўзига
хос шаклларидан биридир. У шахс, жамият, ижтимоий
гуруҳ, партия ва бошқаларнинг муайян мақсадларини
ифодалайди, уларни бу йўлда бирлаштиради, уюштиради,
фаолиятга ундайди, сафарбар қилади. 
Fоя - ижтимоий фикр сифатида шаклланади. 
Fоя - муайян тарзда намоён бўлади. 
Fоя - бирон-бир мақсадни ифодалайди. 
Fоя - амалий ҳаракатга ундайди. 
Fоя - муайян мафкуранинг асоси бўлади. 
3-ЧИЗМА 
Дунёни
билишнинг муайян
босқичи ва ўзига хос
шакли 
Муайян
мақсад сари 
сафарбар
этиши 
Ҳаётий
ва илмий да-
лилларга асосланиш 
Назария ва 
амалиёт билан 
боғлиқлиги 
Fоянинг 
намоён бўлиш 
хусусият- 
лари 
Ижтимоий 
воқеликнинг 
инъикоси 
Муайян 
мафкура учун 
асос бўлиши 
Бирон-бир 
фаразни 
ифодалаш 
Бинобарин, улар ҳаётдаги маълум бир мафкурага таянади. Инсон 
тафаккури воқеликни идрок этиш мобайнида турли фикрлар, қарашлар, 

---

15 
ғоялар ва таълимотлар яратади. Бинобарин, ғоялар ҳам инсон