Университети кимё – технология факультети

МАГИСТРАЛ ҚУВУРЛАРНИ АГРЕССИВ МУҲИТЛАРДАН САҚЛАШ 
УЧУН КОМПОЗИЦИОН ҚОПЛАМАЛАР ОЛИШ
Бекберганова Д.Д., Жуманиязов М.Ж.
Урганч давлат университети
Магистрал қувурлар, яъни нефт ва газни ташувчи жихозларнинг узоқ 
вақт давомида ишлаш муддати камида 33 йилга мўлжалланган бўлиши шарт. 
Қурурларнинг ишлаш муддати, уларнинг коррозиядан ҳимоя қилиниш 
кўрсаткичи билан белгиланади. Мавжуд изоляция қопламалари вақт ўтиши 
билан эскиради ва бузилади. Натижада, таркибида эриган тузлар бўлган 
намлик металлга келиб, унинг юзасида маҳаллий емирувчи гальваник 
элементларни ҳосил қилади ва объектнинг коррозияланишини содир этади.
 
Уларда олтингугуртли ва кислотали суюқликлар ҳайдалиши оқибатида ички 
юзаларда металнинг кўп йўқолиши содир бўлади. Металлнинг бундай 
йўқолишини тўхташ (секинлаштириш) учун органик ва анорганик коррозия 
қопламаларидан янгидан янги турларини яратиш зарур. Ушбу ишида 
самарали ва арзон композицион материаллар олиш учун мавжуд бўлган хом 
ашёни топиш муаммосини ҳал қилишнинг замонавий талаблари асосида ёғ 
ишлаб чиқариш чиқиндилари - пахта қатрони ва турли хил минерал 

---

293
моддалари, маҳаллий хом ашёлардан фойдаланиш орқали комплекс равишда 
ҳал қилинди. Тадқиқод ишида термик оксидланган госсипол смоласига 
резина катрони, ПВА елими, мочевина, асбест, каолин, куйдирилган тальк ва 
парафин киритиш орқали янги авлод қопламалар олишга эришдик. 
Қувурлар табиий муҳитда ишлагани учун коррозив ҳалокатнинг муҳим 
қисми микроорганизмларнинг интенсив ривожланиши туфайли юзага 
келадиган биокорозия туфайли ҳам юзага келади. Уларнинг энг фаолларига 
қуйидагилар киради: СРБ, углерод оксидловчи бактериялар, тионик 
бактериялар, темирни камайтирадиган бактериялар ва ҳ.к. Сульфатларни 
сульфидларга камайтирадиган водород сулфиди ва СРБ пўлатнинг 
мустаҳкамлик хусусиятларини пасайишига олиб келувчи асосий агрессив 
воситалардир. Тадқиқодлар натижалари қуйидаги жадвалда келтирилган.