Universiteti jizzax filiali amaliy matematika fakulteti amaliy matematika va informatika kafedrasi

Topshiriqni bajarish namunasi.

1-vazifa:

Kitob sahifalari soni 512 ta, har bir sahifada 50 ta satr bor , har bir satrda 60 ta belgi bor , bitta belgi 1 bayt, yani 8 bit. Bu kitobning hajmi qancha?

Sahifalar=512;

Qatorlar=50;

Belgilar=60;

Hajm= Sahifalar* Qatorlar* Belgilar*8 bit=512*50*60*8=1228800 bit

2-vazifa:Kitobni internetdan yuklab olish uchun qancha vaqt ketadi.Modening tezligi 128 Kbit/sekund.

Hajm=1228800 bit

Tezlik=128 Kbit/sekund=128*1024 bit=131072 bit

Vaqt=Hajm/Tezlik=1228800 bit /131072 bit =9,375 sekund

3-vazifa:4.7 Gbayt hajmli DVD diskga nechta kitob joy boʽladi.

Hajm_DVD=4,7*1073741824 bayt=4,7*1073741824*8=40372692582 bit

Hajm_kitob=1228800 bit;

Kitolar_soni= Hajm_DVD/ Hajm_kitob=40372692582 bit/1228800 bit=32855 ta

1. 
   
   

Zamonaviy kompyuterlar nafaqat raqamli, balki alfavit-raqamli ma’lumotlarni ham qayta ishlash imkoniyatiga ega. Bunday alfavit-raqamli ma’lumotlar oʽz tarkibida sonlardan tashqari sintaksis harflarni va matematik simvolllarni, boshqa belgilarni ham oʽz ichiga oladi.

Barcha simvollarning majmuasi - mashinaning kirish alfavitini tashkil etadi.

Alfavit-sonli ma’lumotlarni kiritish, qayta ishlash va chiqarish jarayonlari aniq kodlashtirish tizimini tanlashni taqozo etadi.

Alfavit-sonli simvollarni kodlashtirishda 8 razryadli baytlardan keng foydalaniladi. Chunki 8-razryadli baytdan foydalanib 2⁸=256ta turli simvollarni kodlashtirish mumkin. Bunday imkoniyat zamonaviy kompyuterlarning toʽla alfavitini tavsiflash imkoniyatini beradi.

Zamonaviy kompyuterlarda simvollarni kodlashtirishda ASSII (Amerikada 1963 yilda ishlab chiqilgan ma’lumotlarni ayirboshlovchi standartkod) kodlari qoʽllaniladi.

Shaxsiy kompyuterlarda ichki simvollarni ASCII kodlari orqali tavsiflashda ularni kodli jadval koʽrinishida ifodalash qulaydir. Kodli jadval simvollarining shartli belgilanishi, ichki kodli bogʽlanish orasidagi moslikni ifodalaydi. Odatda kodlar oʽn oltilik yoki oʽnlik sonlar orqali tasvirlanadi.

Kodli jadval-quyidagi simvollar guruhini tasvirlashi lozim:

• 
  boshqaruvchi simvollar;
  
• 
  arifmetik amallarning belgilari;
  
• 
  raqamlar va yozuv belgilari;
  
• 
  lotin alifbosining xarflari; - psevdografik simvollar; - matematik simvollar.
  

Bosmaga chiqaruvchi qurilmani boshqarish uchun maxsus maqsadlarda foydalaniladigan boshqaruv simvollari qoʽllaniladi. Arifmetik amallarning yozuvli belgilari - ba’zi bir maxsus simvollar hamda raqamlar, shuningdek matnli va sonli ma’lumotlarni tasvirlash uchun zarurdir.

Lotin alifbosining xarflari unga moslashgan algoritmik tillarning matnli ma’lumotlarini tasvirlash uchun xizmat qiladi. SHuningdek, ulardan mashinaga bogʽlik boʽlgan va mashinaga bogʽlik boʽlmagan algoritmik tillarning matnlarini ifodalash uchun foydalanish mumkin. Milliy alifbo harflari esa turli tillarda matnli ma’lumotlarni tasvirlab berish uchun xizmat kiladi.

Psevdografikli simvollar oʽz navbatida matnli rejimda oddiy grafikli tasvirlarni koʽrsatishda qoʽllaniladi. Bunday simvollar yordamida monitor ekranida va bosmaga chiqaruvchi qurilmalarda oddiy figuralar, shtrixlar va toʽrtburchaklarni chizish mumkin.

Matematik va boshka maxsus simvollar (yigʽindi, tenglik, katta va teng, kichik yoki teng va hokazo) matematik formulalar hamda amallarni tasvirlashda xizmat qiladi.

1-jadvalda simvollarning kodlari (ASCII kodlari) keltirilgan. Boshqaruv signallari va oʽnli kod simvollari "0"-dan "127"- gacha boʽlgan boshqaruv signallari va unli sonli simvollar ASCII kodlashtirish standartiga mos keladi. ASCII kodlashtirish standarti ASCII-ning asosiy jadvali hisoblanib, simvollarni kodlashda atiga 7-ta bit ishlatiladi.

Jadvalda boshqaruvchi deb nomlanadigan boshlangʽich 32 ta (0-31) kod keltirilmagan. Bu kodlar ma’lumotlarni printerlarga chiqaruvchi maxsus vazifalarni bajaruvchi signallarni tasvirlashda, shuningdek signallarni modemlar orqali aloqa tarmoqlariga uzatishda ishlatiladi.

ASCII kodlarining asosiy jadvalidan koʽrinib turibdiki, 32 dan 127 gacha boʽlgan oʽnli kodlar - belgilar toʽplamini, arifmetik amallarni, raqamlarni hamda lotin alifbosining harflarini kodlashtirish uchun xizmat qiladi. Jadvalning qolgan qismi (128 dan 255 gacha boʽlgan oʽnli kodlar) ASCII standartining imkoniyatlarini oshiradi. Ular kompyuterni turli modellari uchun oʽzgarishi mumkin. Jadvalning bu ikkinchi qismida simvollarni kodlashtirish uchun 8 bitdan foydalaniladi. U asosan milliy alifbolar, psevdografikli, matematik va boshqa koʽrinishli simvollarni kodlashtirish imkonini beradi.

Terminal va printerlardagi kodlari

32	48 – O	64 – @	80 – P	96 - .
33 - !	49 – 1	65 – A	81 – Q	97 – a
34 – “	50 – 2	66 – B	82 – R	98 – b
35 - #	51 – 3	67 – C	83 – S	99 – c
36 -$	52 – 4	68 – D	84 – T	100 - d
37 -%	53 – 5	69 – E	85 – U	101 – e
38 - &	54 – 6	70 – F	86 – Y	102 – f
39 – “	55 – 7	71 – G	87 – W	103 – g
40 – (	56 – 8	72 – H	88 – X	104 – h
41 - )	57 – 9	73 – I	89 – V	105 – I
42 - *	58 - :	74 – J	90 – Z	106 – j
43 - +	59 -;	75 – K	91 – [	107 – k
44 - ,	60 - <	76 – L	92 - \	108 – l
45 - -	61 - -	77 – M	93 - ]	109– m
46 -.	62 - >	78 – N	94 - ^	110- n
47 - /	63 - ?	79 – O	95 - _	111- o
128 –A	144 – P	160 – a	176 -░	192-└	208-╨	224-r	240- YO
129 –B	145 – C	161-b	177-▒	193-┴	209-╤	225-s	241- yo
130 – B	146 – T	162-v	178-▓	194-┬	210-╥	226-t	242- /
131 –G	147 - U	163-g	179-│	195-├	211-╙	227-u	243- \
132- D	148– F	164-d	180-┤	196-─	212-╘	228-f	244- /
133- E	149– X	165-e	181-╡	197-┼	213-╒	229-x	245- \
134 –J	150 –S	166-j	182-╢	198-╞	214-╓	230-s	246- →
135- Z	151 – Ch	167-z	183-╖	199-╟	215-╫	231-ch	247- ←
136 –I	152- SH	168-i	184-╕	200-╚	216-╪	232-sh	248-↑
137 –Y	153- Щ	169-y	185-╣	201-╔	217-┘	233-щ	249-∙↓
138 – K	154 –’	170-k	186-║	202-╩	218-┌	234-’	250-·÷
139 –L	155- Ы	171-l	187-╗	203-╦	219-█	235-ы	251-±
140- M	156 –	172-m	188-╝	204-╠	220-▄	236-	252- №
141 –N	157 – E	173-n	189-╜	205-═	221-▌	237-e	253- ¤
142 –O	158- Yu	174-o	190-╛	206-╬	222-▐	238-yu	254-∞
143 –P	159 – Ya	175-p	191-┐	207-╧	223-▀	239-ya	255-

II. Amaliy mashgʽulotni bajarish tartibi

1. 
   Amaliy mashgʽulotning ishining uslubiy qismini oʽrganib chiqing.
   
2. 
   Familiyangiz, ismi sharifingizni va fakultetingiz nomini amaliy daftaringizda lotin tilida yozing.
   
3. 
   Jadvaldan foydalanib, yozgan matningizni ASCII kodi asosida qayta yozib chiqing.
   
4. 
   Daftarda yozilgan kodli simvollarni klaviatura orqali quyidagicha kiriting:
   

a) oʽng tomondagi ALT tugmasi bosib turiladi.

b) har bir xarfning kodi oʽng tomondagi sonlar orqali yozilgandan soʽng, ALT tugmasi boʽshatiladi.

v) shu tartibda kodlar orqali yozilgan matn ekranga chiqariladi.