Universiteti b. A. Bahritdinov s. A. Zokirova

Tem ir  m iqdori  b o ’y ic h a   b a h o la n g a n   tem ir  rud alarn in g  ja h o n d a g i  h aq iq iy  
v a   e h tim o lg a   y aq in   zaxiralari  1 0 0   mlrd.  to n n a d a n   ortiq  b o ’lib,  1 /3   q ism i  s o b iq  
Ittifoq  r e s p u b lik a la r i  h u d u d id a   j o y la s h g a n   ( R o s s i y a ,   Q o z o g ’isto n ,  U k ra in a ). 
B raziliya,  K a n a d a ,  Xitoy,  H in d iston ,  A vstraliya, A Q S H   tem ir ru d a la rg a  ju d a   by-
M a’lum ki,  a lyu m iniy  -   y er   q a tla m id a   k e n g   ta r q a lg a n   m etalldir.  B o k sitd a g i 
g lin o zy o m   m iqdori  4 0 - 6 0   foizni  tash kil  eta d i,  x o m   a sh y o n i  ta sh ib   o lis h g a   qulay. 
A ly u m in iy ,  r u d a la r ,  k o n la r n in g   k  p c h ilig i  e k v a t o r   y a q in id a   j o y l a s h g a n .  
M am lakatim izning e n g   sh im olid a  bu  ruda  konlari  m avjud .  Bir n e c h a  a s o s iy  b ok sitga 
b o y  viloyatlar ajratiladi:  K arib-A m azoniya, G viana q ltig’i, Avstraliya, Hindiston,  0 ’rta 
Yer d en gizi. J a h o n d a  e n g  yirik va  bok sit zaxiralarga b o ’y  davlatlar: Braziliya,  G vin eya, 
Avstraliya,  Y am ayka,  V e n e s u e la ,  G a y a n a ,  Su rinam lam i  aytish  mumkin.
R an gli  m eta lla rn in g   rudalarid a  p a s t  v a   ju d a   p a s t   foyd ali  k o m p o n e n tla r   -  
tipik  h o la t  (1  fo iz   k a m ).  Birinchi  n a v b a td a   a s o s iy   k o n la rg a   m etallni  eritish  x o m  
a s h y o   m ljalini  o ld in d a n   y a q q o l  a n iq la b   q o ’y a d i.  Q o ra   m isn in g   a s o s iy   resu rslari 
A frikaning Z a m b iy a ,  Z air (“m is  b e lb o  i”),  A m e rik a n in g   -   Chili, A Q S H ,  K a n a d a d a  
m avjud .  M is  rudalar  yirik  zaxiralari  R o s s iy a ,  Q o z o g ’isto n ,  X itoyd a  j o y la s h g a n . 
F a q a tg in a   bir  n e c h a   d a v la tla r   ru dalar  v a   r u d a s iz   fo y d a li  q a z ilm a la r   b  y ic h a  
y e ta k c h i  o ’rinda  turadilar.  M a sa la n ,  90-yillar  oxirida  q a z ib   ch iq a rish   b o ’y ich a   2 /3
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

q ism i  to ’rt  d a v la t  q o ’lida  to ’p la n g a n   edi:  m a r g a n e ts   b o ’y ich a   -   Xitoy,  U kraina, 
JA R   v a   B raziliyad a;  k ob alt  b o ’y ich a   -   K a n a d a ,  R o s s iy a ,  Zair  v a   Z a m b iy a ;  xrom  
b o ’y i c h a -  JA R ,  Q o z o g ’iston ,  R o s s iy a ,  0 ’z b e k isto n  v a   K oreyada; v a n a d iy  b  y ich a  
1 0 0   fo iz  h a m m a s i  -   JA R ,  R o s s iy a ,  X itoy  v a   A Q S H d a .  Bir  n e c h a   d a v la tla rd a  
q  rg’o s h in  zaxiralari v a   q a z ib  ch iq a r ish   k o n s e n tr a s iy a s i  b a la n d   (Xitoy, A vstraliya, 
A Q S H ,  K a n a d a ,  P e r u ) v a   rux b  y ich a  e s a   K a n a d a , A vstraliya,  Xitoy,  P eru , A Q S H