Universiteti b. A. Bahritdinov s. A. Zokirova

M ineral  o ’g ’itlardan  fo y d a la n is h    rta c h a   h is o b d a   1 9 8 0 - 1 9 9 7   yy.  ic h id a   1  g a  
y e r g a   8 0   d a n   1 0   k g g a    s ib   ketdi.  0 ’g ’it  m ineral  v a   o rg a n ik   tuklarning  ularga 
k e tg a n   pul  sarflari,  y e r   turi,  d e h q o n c h ilk n in g   tu zu lish i,  m a d a n iy a t  tarkibi  bilan 
b elgilan d i.  D a v la tla ro ’rtasid a  g ’itlardan fo y d a la n is h d a  katta ta fo w u t bor.  In ten siv 
d e h q o n c h ilk   r a y o n la r id a   o ’g ’itd a n   f o y d a la n is h   d a r a ja s i  b a la n d d ir:  1 - o ’rin da 
Y a p o n o iy a   (1  g a   e k in z o r g a  4 5 0   kg)  v a   G ’arbiy Y evrop a  davlatlari  (N id erla n d iy a  -  
6 1 4 ,  F R G - 3 8 4 ,   B uyu k  B r ita n iy a -3 4 3 ). A Q S H d a o 'g ’itlardan fo y d a la n is h  o ’rtach a 
n o r m a s i  1 5 0   kg  g a   t e n g ,  b u   R o s s iy a d a g i  (1 2 )  o ’rta ch a   k  r sa tk ic h g a   q a r a b  
b a h o   b erm a slik   k erak ,  u la m in g   h u d u d id a   q ish lo q   x o ’jaligin in g  e k s t e n s iv   h a m d a  
in te n siv   jo y la s h g a n ,  q a y sik i  o ’g ’itlardan  fo y d a la n is h n in g   katta  fa rq q a   egad ir.
S h u n d a y   qilib A Q S H d a   B uyu k  tekislik  d alalarid a  b u g ’d o y g a   o z g in a    g ’itlar 
s o l i n s a   ichki  te k islik   h a m d a   A tlantik  p a stlik la rid a   o ’stir ila d ig a n   m a k k ajo'xori 
k o ’proq 
0
’g ’it  ta la b   qiladi.  M ineral  v a   organik   g ’itlardan  fo y d a la n is h n in g    sish i
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

h o sild o rlik n in g   k  ta rilish ig a   olib  keldi.  R iv o jla n g a n   d a vlatlard a  h o sild o rlik n in g  
o s h is h i g a   s a b a b   7 0   fo iz   m in era l  o ’g ’itla rd a n   fo y d a la n is h d ir .  L ek in   m in e r a l 
0
’g ’itlarni q ish lo q   h o ’ja lig id a  fo y d a la n is h   norm alari  rivojlangan  va  riv o jla n a y o tg a n  
m a m la k a tla r   rta sid a   katta  farq  bordir.  A gar  G ’arbiy  Y ev ro p a d a   1  g a   h a y d a lg a n  
y e r g a   2 1 4   k g   t o ’g ’ri  k e ls a ,  J a n u b iy   O s iy o d a   b u   k o ’rsa tk ich   4 0   k g g a   ten g d ir. 
R iv o jla n g a n   d a v la tla rd a   katta  a h a m iy a t  m ineral   g   itlardan  kelib  ch iq q a n   sa lb iy  
e k o lo g ik   o q ib a tla r ig a   b e r ilm o q d a ,  ularni  h a d d a n   ta sh q a r i  k p  v a   b a la n s ig a  
m u v o z a n a tin i  b u zib   q  lla sh ,  m a s a la n ,  nitratlarni  y er   v a    sim lik lard a  t p la n ish i- 
g a   o lib   k e la d i,  a z o t    g ’itla rd a n   n o t o ’g ’ri  r a v is h d a   f o y d a la n is h n in g   y o m o n  
oqibatlari  ustk i  v a   y e ro s ti  suvlarini  z a h a r la n is h ig a   olib  k elad i  (u m u m iy 
0
’gitlarni 
q  lla sh   h a jm id a n   yarm ini  tash kil  qiladi.   s im lik   m a h su lo tla r d a g i  nitratlarning 
m iqdori  o d a m   v a   h a y v o n   o rganizm i  nitratga  a y la n in b   z a h a r la n is h ig a ,  m o d d a la r  
a lm a s h u v i n i n g   b u z u l is h i g a   v a   k a s a llik la r g a   q a r s h i  k u r a s h u v c h a n lik n in g