Universiteti b. A. Bahritdinov s. A. Zokirova

am aliyotlar v a   hk.).
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Ko’plab  rivojlanayotgan  m am lakatlarda  keyingi  o ’n  yilliklarda  k a m b a g ’allikning 
a b s o ly u t   m iq y o s in in g   k e n g a y is h i,  a s o s a n   A frik a d a ,  o z iq - o v q a t   m a h s u lo tla r i 
y etis h m a slig i  m a sa la sin in g   o g   irlik  m arkazi  M u sso n li  O s iy o d a n   k  c h g a n   joyid a, 
p la n e ta m iz d a   o z iq -o v q a t  m ah su lo tia ri  yetish tirish n in g   sezilarli  o ’sg a n lig i  fon id a  
ro’y  berdi.  Bu  e s a   quyidagi  te z is   uchu n  sharoit  yaratdi-ki,  uchinchi  d u n yod a  oziq - 
ov q a t  m ahsulotlarini  iste ’m ol  qilish  darajasi  ular  bilan  zini  ta ’m in lash d a  erish ilgan 
yutuqlarga  yoki  agrar  ishlab  chiqarishning  te z   o ’sish i  bilan  b o g ’liq  e m a s :  « D u n yod a 
o ziq -o v q a t  m ah su lotlari  yetarli,  fa q a t  uni  so tib   o lish   uch u n   pul  y q » .  M ustahkam  
m oliyaviy  a h v o l  m am lak atga  etarli  m iqdorda  o ziq -o v q a t  m ahsulotlarini  import  qilish 
h a m d a   ulam i  d avlat m iq yosid a ish lab  chiqarishni q  lla b -q u w a tla sh   imkonini  beradi, 
bu   hol  Y a p o n iy a d a   k u z a tila d i.  S a u d iy a   A r a b is to n i  R e s p u b lik a s i  m iso li  h a m  
nam u n ali:  u n d a   neftedollarlarni  d o n   x jaligiga  katta  kapital  qilib  kiritildi  v a   katta 
su b sid iy a la r   e v a z ig a    z  ehtiyojlarini  t laligicha  qondirdi  v a   ortiq ch asin i  e k sp o r t 
qildi.
B o y   davlatlarning  tajribasi,  tabiiyki,  u n iversal  b la  olm aydi.  V azifa  sh u n d a n  
iboratki,  o z iq -o v q a t  m a h su lo tla r i  b a la n s i  n o s o z   b o ’lg a n   m a m la k a tla rd a   h a y o t 
d a r a ja s i  v a   a h o lin in g   s o tib   o lis h   q o b iliy a ti  o s h is h i  b ila n   q is h lo q   x  ja lig id a  
m a h s u lo t  birligiga  ish la b   ch iq a r ish   xarajatlarini  q isq artirish   iozim dir.
B u   m a m la k a tla r   a h o lis in in g   o ila   b y u d je tid a n   o z iq - o v q a t   m a h s u lo t la r i 
u lu sh in i  o z g in a   b o ’ls a -d a ,  o sh ir ish   u c h u n   im k o n iy a tg a   e g a   e m a sla r:  u  sh u n d o q  
ha m   6 0   foiz  d a n   osh iq ro q ,  G FR   va  A Q S H   da  e s a   bu  raqam   2 0   fo izd a n   k am roq q a 
te n g .  S o b iq   S o v e t   Ittifoqida  e s a   bu  k rsatqich  5 0   fo izg a   yaqin  b  lg a n ,  a m m o  
m illio n la b   o ila la r   o z iq - o v q a t   m a h s u lo t la r ig a   o ’z   d a r o m a d la r in in g   7 0   fo iz n i 
sarflaganlar.  1991-yil  ap relidagi  narxlam i  islo h   qilinishi  o z iq -o v q a t  m a h su lo tla rg a  
xarajatlam i  y a n a d a   oshirib  yubordi,  bu  e s a   k p lab  k rsatkichlar  b  yich a  S o b iq  
Ittifoq  h a m   q o lo q   d a v la tla r  q a to r id a   e k a n lig in i  ta s d iq la d i.  H ozirgi  R o s s i y a d a  
G o s k o m s t a t n in g   m a ’lu m o tig a   k ra,  o q s il  k a lo r iy a s i  y e tis h m o v c h ilig i  belgilari