Universiteti a. A. Pulatov voleybol nazariyasi va

 
26. Kotib. 
26.1. Joylashishi.
Kotib o‘z faoliyatini birinchi hakam qarama-qarshisidagi ustun ortida 
(ikkinchi hakam orqasida) joylashtirilgan stulga o‘tirgan holda olib boradi (1). 
26.2. Burchlari.
Kotib ikkinchi hakam bilan hamkorlikda qoidaga muvofiq o‘yin bayon-
nomasini yozib boradi.
 

---

239 
Kotib o‘zining hakamlik faoliyati bilan bog‘liq bo‘lgan ma’lumotlarni 
bildirishda o‘yinni to‘xtatish kerak bo‘lib qolsa, tovushi farq qiluvchi xushtak yoki 
sirenadan foydalanishi mumkin. 
26.2.1. Kotib o‘yin va partiyalar oldidan: 
26.2.1.1. Bayonnomaga o‘yin va jamoa haqidagi ma’lumotni yozadi hamda 
sardor va trenerlar imzosini qo‘ydiradi (4.1, 5.1.1, 5.2.2). 
26.2.1.2. O‘yinchilarning joylashish tartibi bo‘yicha trener bergan varaqa-
chadagi o‘yinchilar raqamini bayonnomaga yozadi (5.2.3.1, 7.3.1.2, 7.3.2). 
Agar kotib ushbu varaqachani o‘z vaqtida olmasa, u zudlik bilan bu haqda 
ikkinchi hakamga aytadi. Varaqachadagi o‘yinchilar raqami hakamlardan boshqa 
kishilarga sir tutiladi. 
26.2.1.3. “Libero”ning raqami va familiyasini bayonnomada qayd etadi 
(7.3.1.2, 20.3.3). 
26.2.2. Kotib o‘yin davomida: 
26.2.2.1. Yig‘ilgan ochkolarni yozib boradi va hisobning tabloda to‘g‘ri aks 
ettirilishini nazorat qiladi (6.1). 
26.2.2.2. O‘yinga to‘p kiritish navbatini nazorat qiladi. Agar navbat buzilsa. 
zudlik bilan bu haqda hakamlarni xabardor qiladi (13.2, 13.4.1). 
26.2.2.3. Tanaffuslarni va o‘yinchi almashtirishlarni bayonnomaga yozib 
boradi hamda buni to‘g‘ri yoki noto‘g‘ri ekanligini ikkinchi hakamga aytib turadi 
(16.1, 16.4.1, 25.2, 25.2.7). 
26.2.2.4. Tanaffus noto‘g‘ri talab qilingan bo‘lsa, bu haqda hakamlarga xabar 
beradi (16.6). 
26.2.2.5. Hakamlarni partiya tugagani, texnik tanaffuslarning boshlanishi va 
tugash vaqti hamda hal qiluvchi partiyada hisob 8 bo‘lganligi haqida xabardor 
qiladi (6.2, 16. 4.1, 19.2.2). 
26.2.2.6. Har bir ko‘rilgan jazo choralarini bayonnomada qayd etadi (17.2, 
22.3). 

---

240 
26.2.2.7. Ikkinchi hakam ko‘rsatmasiga binoan o‘yinda ro‘y bergan barcha 
vaziyatlarni (istisno tariqasida almashtirish, turli tanaffuslar va hokazo 
bayonnomaga yozib boradi) (8.2, 18.1.2, 18.2, 18.3). 
26.2.3. O‘yin yakunida kotib: 
26.2.3.1. Yakuniy hisobni bayonnomaga yozadi (6.3). 
26.2.3.2. Agar shikoyat bo‘lsa, uni bayonnomaga qayd etadi va sardorga shu 
shikoyat mohiyatini bayonnomada ko‘rsatishga ruxsat beradi (5.1.2.1, 5.1.3.2, 
24.2.4). 
26.2.3.3. Bayonnomaga imzo chekadi, sardor va hakamlarga imzo qo‘ydiradi 
(5.1.2.1, 5.1.3.2, 24.2.4).