Umurtqalilar

80-rasm. Kaptar terisidagi pteriliy (1) hamda apteriyla- rining (2) qorin va orqa tomonidan ko'rinishi.

Dum asosida dumg'aza bezi, uning tag qismida kloaka joylashgan. Kaptaming orqa oyog'i ham boshqa qushlamiki singari son, boldir hamda uzun va ingichka pixdan iborat. To'rtta barmoqlari shu pixga birikadi. Shu barmoqlardan uchtasi oldinga va bittasi, ya’ni birinchi barmoq orqaga yo'nalgan.
Ma’lumki, qushlarda katta hajmli havo xaltachalari bor. Bunga ishonch hosil qilish uchun bir uchiga rezina koptok kiygizilgan ingichka shisha naychaning ikkinchi uchini hiqil­ doqqa tiqib, koptok orqali nafas yo'liga havo yuboriladi. Bir ozdan so'ng bo'yin, qo'ltiq atrofi va qorin terisi bo'rtib, shishib chiqadi hamda ko'krak qafasi baland ko'tariladi- da, qush ta­ nasining hajmi ortadi. Demak, qushlarda havo xaltachalari bir nechta, shulardan ikkitasi bo'yin, bittasi o'mrov oralig'i, bir- ikki jufti ko'krak, eng kattasi esa qorin qismida joylashgan. Havo xaltachalari ichki organlar oralig'idan joy olib, ulaming tarmoqlari muskullar orasiga, teri ostiga va pnevmatik suyak­ lar ichiga ham tarqalgan. Qushlar havoda uchayotganda, nafas olishda va suvda suzayotganda tana solishtirma og'irligining kamayishida havo xaltachalarining ahamiyati katta.


Topshiriqlar:
Yangijonsizlantirilgan kaptar va boshqa tur qushlar tulumining tashqi ko‘rinishini hamda pat-parlar komplektini ko'zdan kechirib chiqqach, quyidagi rasmlami albomga chizib oling:
1. Kaptar yoki musichaning tashqi ko'rinishi;
2. Qushlardagi pat-parlar tiplari;
3. Patning tuzilishi;
4. Qanot skeletidagi patlar guruhlari.


16-mashg‘ulot.