Umurtqalilar

lari birlashib, bitta suyak hosil etgan va ular orasidagi chegara aniq ko'rinadi. Bu chegaraning ichkari tomonida joylashgan
qismi katta boldir, tashqari tomondagisi esa kichik boldir
suyagidir.


60-rasm. Baqaning orqa oyog'i A va chanoq kamarining В yonbosh tomonidan ko'rinishi:
1-son suyagi, 2-sonning boshchasi, 3-boldir suyaklari, 4-katta boldir suyagi, 5- kichik boldir suyagi, 6-tovon suyaklari, 7-tibiale, 8-flbulare, 9-oyoq kafti, 10-bar- m oq falangalari, 1 l-Vl-barm oqning qoldig‘i (rudim enti), 12-yonbosh suyagi, 13- quym ich suyagi, 14-qov tog‘ayi, 15-quymich kosasi, I—V barmoqlari.


Oxirgi bo'lim oyoq kafti oldingi oyoqda qanday bo'lsa, keyingi oyoqda ham xuddi shunday tuzilgan. Oyoq kaftida beshta barmoqlari yaxshi rivojlangan, oltinchi barmog'i reduk- siyaga uchragan.
Tovonning proksimal qatori faqat uzunchoq ikkita suyak­ dan iborat bo'lib, ulardan bittasi boldir suyagining ichki qismi distal uchiga birikkan bo'lib, ostibiale, ikkinchisi, ya’ni sirt- dagisi ostibulare deb yuritiladi. Ba’zan bu suyaklar boshqacha nomlanadi, chunonchi: birinchisi — to‘piq, ikkinchisi — tovon deyiladi.
Bu ikkita suyaklarning proksimal uchlari bilan boldir su-


yagining distal uchlarining o‘zaro harakatchan birikishidan boldir- tovon bo‘g‘imi yuzaga keladi.
Tipik holda ikki qator bo‘lib joylashgan tovon suyaklari oralig'ida juda kichik markaziy suyakcha bor. Tovonning distal qatorida kichik distalia va distale 2+3 suyakchalari bir- lashmasidan hosil bo'lgan katta suyaklargina saqlanib qoladi.
Kaft beshta uzunchoq suyakchalardan tashkil topgan. Ularga barmoq falangalari birikadi. Baqalarda eng uzun bar­
moq IV dir.
Baqaning qadimgi ajdodlarida birinchi barmoq oldidagi qo'shimcha, ya’ni VI barmoq rudiment holda saqlangan.
Keyingi oyoq kamari, ya’ni tos kamari sharoitga bir qancha moslashgan bo'lsa-da, boshqa quruqlikda yashovchi hayvonlar tos kamaridagi kabi uch juft elementdan tashkil topgan. Bu ele-
mentlarning proksimal uchlari qo'shilib, quymich kosasini
tashkil etadi. Agar quymich kosasini yon tomondan kuzatsak, uning ustida yonbosh suyak joylashganini ko'ramiz. Kamar- ning qolgan ikkita elementidan biri — qov qismi tog'ayligicha qolib, uning orqasidan quymich suyagi joylashgan.


Topshiriqlar:
Baqa yoki qurbaqaning umumiy skeleti, tanasining turli bo‘Iim umurtqalari, oldingi va orqa oyoq skeletlari kamarlari bilan hamda bosh skeletini o'rganib bo lgach, albomga quyidagirasmlami chizib oling:
1. Baqaning umumiy skeleti;
2. Baqaning bosh skeleti (ustidan va ostidan ko'rinishi);
3. Baqaning tana umurtqasi;
4. Baqaning yelka kamari va oldingi oyoq skeleti;
5. Baqaning tos kamari va orqa oyoq skeleti.