Umurtqalilar zoologiyasi

intertarzal 
yoki 
tovon- 
aro 
bo'g'im   deb  ataladi.
Qushlar bosh skeletining ensa bo'limida bitta ensa bo'rtmasi 
bo'ladi.  Tanglayi tuzilish xarakteriga qarab to'rtta tipga bo'li­
nadi.  Shulardan 
dromeognatik 
(reptiliyalarga xos) tip boshqa 
uchta,  ya’ni 
shizognatik,  desmognatik 
va 
egitognatik 
tiplar- 
ga qaraganda katta filogenetik ahamiyatga ega.  Shunga ko'ra, 
birinchi  tipga  mansub  turlarni  qadimgi  tanglaylilar  va  qol­
gan  uchta  tipdagilami  esa 
yangi  tanglaylilar 
deb  yuritiladi.
Qushlar  skeletini  o ‘rganish
1. 
Qush skeletini ko'zdan kechiring, bosh suyagi, umurtqa 
pog'onasi1?'ko'krak qafasi  skeleti,  to'sh,  qanot,  orqa  oyoq  va 
kamar  suyaklarini  aniqlang.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

2.  Bosh  qutisi  suyaklarini  ko'zdan  kechiring,  miya  qutisi, 
pastki  va  ustki  jag‘  suyaklarini  tekshirib,  nima  uchun  bosh 
skeletining  yengil  bo'lishi  sabablarini  izohlab  bering.
3.  Umurtqa  pog'onasi  bo'limlarini  ko'zdan  kechiring. 
Umurtqa  pog'onasining  qaysi  bo'limlarida  umurtqalarning 
harakatsiz birikishini va buni qushlar uchun qanday ahamiya­
tga ega  ekanligini  tushunib  oling.
4.  Ko'krak  qafasi  suyaklari  va  qovurg'alarini  umurtqa 
pog'onasi  hamda  to'sh  suyagi  bilan  qanday  birikishini  aniq­
lang.
5.  Qanot va yelka kamari suyaklarini toping.  Qushlar qan­
oti bilan sudralib yuruvchilaming oldingi oyog'i skeleti o'rtasida 
qanday o'xshashlik  va  farq borligini  aniqlang.
6.  Orqa oyoq va chanoq kamari suyaklarini aniqlang.  Son, 
boldir,  ilik  va  barmoq  suyaklarini  toping.
Qushlarning skeleti  tubandagi bo'limlarga,  ya’ni bosh ske­
leti, o'q skeleti,  ko'krak qafasi  (to'sh,  qovurg'a) skeleti, oyoq 
skeleti  va  ulaming  kamarlariga bo'linadi  (90-rasm).