Umurtqalilar zoologiyasi

Natijada ko'krak tojning ikki yonidagi katta muskul ko‘rinadi. 
Bu muskul qanotni pastga tushirish uchun xizmat qiladi. Endi 
ko'krak tojdan yon tomonga 1 sm joy qoldirib, ko'krak 
muskulini o'rtasidan taxminan 1,5 sm chuqurlikda skalpel 
bilan uzunasiga kesing, kesishni ko'krak muskuli tagidagi 
yaltiroq qatlam ko'ringuncha davom ettiring, natijada o'mrov 
m uskulini 
ko'rasiz (81-B rasm). Bu muskul qush uchganda 
qanotni yuqoriga ko'tarish vazifasini bajaradi. Uchish vaqtida 
qanotni pastga tushirishga nisbatan yuqoriga ko'tarish uchun 
kam kuch talab qilinadi, shuning uchun ham bu muskul kichik 
bo'ladi. Ko'krak muskuli kaptarda qush umumiy og'irligining 
1/5 qismiga to'g'ri keladi. Endi qaychi bilan ko'krak qafasin- 
ing o'ng va chap yonidagi qovurg'alarini hamda ko'krak kama- 

---

www.ziyouz.com kutubxonasi 
lining suyaklarini kesib, ko'krak qafasini ajratib oling (81-V 
rasm). 
Odatda yuqoridagi ishlami bajarganda o'mrov osti arteriyasi 
va boshqa qon tomirlari kesilganligi uchun ulardan oqqan qon 
preparatni ifloslaydi. Shuning uchun quyilgan qonni yuvib tash- 
lang. Tana bo'shlig'ini ochish uchun uning devorini o'rtasidan 
kesib, hosil bo'lgan parchalami yon tomonlarga ag'darib qo'ying. 
Bu va bundan keyingi operatsiyalarda albatta yupqa devorli 
havo xaltachalariga zarar yetadi. Shuning uchun havo xaltacha- 
larining o'pka bilan bog'liqligini in’eksiya qilingan preparatda- 
gina ko'rish mumkin. 
Ichi yorilgan kaptarda ichki organlarining umumiy joyla- shishi 
bilan tanishgach, quyidagi tartibda ayrim organlar siste- masi 
o'rganiladi (82-rasm). 
Ovqat hazm qilish sistemasi. Kaptarda ko'pgina qushlar- 
dagidek, ovqat hazm qilish sistemasida og'iz bo'shlig'i va halqumi- 
dan keyin uzun qizilo'ngachi kelib, u keng jig'ildonni hosil 
qiladi (83-rasm). 
Jig'ildon tomoq tagiga o'rnashgan bo'lib, ovqatni o'zida 
vaqtincha saqlaydi. Shu bilan birga ovqat bu yerda dastlabki 
kimyoviy ta’sirga uchraydi. Kaptar jig'ildonining devori tu- 
xum ochish davrida “sut” deb ataladigan maxsus zardobsimon 
suyuqlik ajratadi, kaptar shu suyuqlik bilan bolalarini boqadi. 
U ko'pchilik hollarda bo'yin terisini kesishda zararlanadi.