«umumkasbiy va iqtisodiy fanlar» kafedrasi metrologiya va standartlashtirish fanidan amaliy mashg

2 bo‘lim quyidagi moddalardan iborat: 
5-modda. Fizik kattaliklarni o‘lchov birliklari. 
O‘zbekiston Respublikasida Xalqaro o‘lchamlar tizimi (SI)ning fizik 
o‘lcham birliklarini belgilangan tartibda qo‘llashga yo‘l qo‘yiladi. Fizik o‘lcham 
birliklarining nomi, belgisi, ularni yozish va qo‘llash qoidalari “O‘zstandart” 
agentligining taqdimnomasiga binoan O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar
Mahkamasi tomonidan tasdiqlanadi. (O‘zR 25.04.2003 y. 482-2-son Qonuni 
asosida o‘zgartirish kiritilgan) 
6-modda. Fizik kattaliklar birliklarining etalonlari. 

---

9 
Etalonlarni yaratish, tasdiqlash, saqlash va qo‘llash tartibini “O‘zstandart” 
agentligi belgilaydi (O‘zR 25.04.2003 y. 482-2-son Qonuni asosida o‘zgartirish 
kiritilgan) 
7-modda. O‘lchash vositalari. 
Foydalanishda bo‘lgan o‘lchash vositalari o‘lchov natijalarining 
qonunlashtirilgan birliklarda belgilab qo‘yilgan aniqlikda bo‘lishini ta’minlashi 
va qo‘llash shartlariga mos kelishi lozim. 
Texnika vositalarini o‘lchash vositalariga mansub deb topish mezonini 
“O‘zstandart” agentligi belgilaydi (O‘zR 25.04.2003 y. 482-2-son Qonuni 
asosida o‘zgartirish kiritilgan). 
8-modda. O‘lchashlarni bajarish uslubiyatlari. 
O‘lchovlarni bajarish uslubiyotlari o‘lchov natijalarining xatoliklarini 
baholashni o‘z ichiga olishi va o‘lchov o‘tkazishning mavjud sharoitlarida 
belgilab qo‘yilgan aniqlikni ta’minlashi lozim. O‘lchovlar belgilangan tartibda 
attestatsiya qilingan o‘lchovlarning bajarilish uslubiyotlariga muvofiq holda 
amalga oshirilishi lozim (O‘zR 26.05.2000 y. 82-II-son Qonuni tahriridagi 
qism). 
3 bo‘lim quyidagi moddalardan iborat: 
9-modda. O‘zbekiston Respublikasi metrologiya xizmatining tuzilishi. 
O‘zbekiston Respublikasi metrologiya xizmati davlat metrologiya 
xizmatidan va yuridik shaxslarning metrologiya xizmatlaridan tarkib topadi. 
10-modda. Davlat metrologiya xizmati. 
“O‘zstandart” agentligi boshchilik qiladigan davlat metrologiya 
xizmatiga Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahridagi 
davlat metrologiya xizmati organlari kiradi. (O‘zR 25.04.2003 y. 482-II-son 
Qonuni tahriridagi qism). 
11-modda. Yuridik shaxslarning metrologiya xizmatlari. 
Yuridik shaxslarning metrologiya xizmatlari zarurat bo‘lgan xollarda 
o‘lchovlarning yagona birligini ta’minlash bo‘yicha ishlarni bajarish va 
metrologiya nazoratini amalga oshirish uchun tuziladi. 
4 bo‘lim quyidagi moddalardan iborat: 
12-modda. Davlat metrologiya tekshiruvi va nazoratini o‘tkazish tartibi. 
Davlat metrologiya tekshiruvi va nazorati davlat metrologiya xizmati 
organlari tomonidan metrologiya normalari va qoidalariga rioya etilishini 
tekshirish maqsadida amalga oshiriladi. 
13-modda. Davlat metrologiya tekshiruvi va nazorati ob’ektlari. 

---

10 
Kuyidagilar davlat metrologiya tekshiruvi va nazoratining ob’ektlari 
hisoblanadi: etalonlar, o‘lchov vositalari, moddalar va materiallar tarkibi hamda 
xossalarining standart namunalari, axborot-o‘lchov tizimlari, o‘lchovlarni 
bajarish uslubiyotlari, metrologiya normalari va qoidalarida nazarda tutilgan 
o‘zga ob’ektlar. 
14-modda. Davlat metrologiya tekshiruvi va nazorati tatbiq etiladigan 
doiralar. 
15-modda. Davlat metrologiya tekshiruvi va nazorati turlari. 
16-modda. O‘lchash vositalarining turlarini tasdiqlash. 
Ushbu Qonunning 14-moddasida ko‘rsatilgan doiralarda foydalaniladigan, 
ishlab chiqarilishi va import bo‘yicha chetdan olib kelinishi lozim bo‘lgan 
o‘lchov vositalari davlat sinovlaridan (keyinchalik ularning turini tasdiqlash 
sharti bilan) yoki metrologik attestatsiyadan o‘tkazilishi lozim. 
17-modda. O‘lchash vositalarini tekshiruvdan o‘tkazish (O‘zR 
26.05.2000 y. 82-2-son Qonuniga muvofiq kiritilgan modda).
Tekshiruvdan o‘tkazilishi lozim bo‘lgan o‘lchov vositalari turkumlarining 
ro‘yxati “O‘zstandart” agentligi tomonidan tasdiqlanadi (O‘zR 25.04.2003 y. 
482-II-son Qonuni tahriridagi qism). 
18-modda. O‘lchash vositalarini tayyorlash, realizatsiya qilish va ularning
ijarasi bilan shug‘ullanish uchun yuridik va jismoniy shaxslarning faoliyatiga 
litsenziya berish. 
Ushbu qonunning 14-moddasida ko‘rsatilgan doirada ko‘llanilishi mumkin
bo‘lgan o‘lchov vositalarini tayyorlash, realizatsiya qilish va ularning ijarasi 
bilan shug‘ullanish qonun hujjatlariga muvofiq beriladigan litsenziya asosida 
yuridik va jismoniy shaxslar tomonidan amalga oshiriladi (O‘zR 25.04.2003 y. 
482-II-son Qonuni tahriridagi modda). 
18.1-modda. Metrologiya ishlari va xizmatlarini amalga oshirish xuquqi
bilan ta’minlash uchun yuridik va jismoniy shaxslarni akkreditatsiya qilish. 
19-modda. Metrologiya normalari va koidalarini buzganlik uchun 
javobgarlik. 
5 bo‘lim quyidagi moddalardan iborat: 
20-modda. Davlat tomonidan albatta moliyaviy ta’minlash. 
21-modda. Metrologik ishlar va xizmatlar uchun xaq to‘lash. 
O‘lchov vositalarini sinash, tekshiruvdan o‘tkazish, o‘lchovlarning 
bajarilish uslubiyotlarini attestatsiya qilish, normativ va texnik hujjatlarni 
metrologik ekspertiza qilish, texnik jihatdan asosliligi hamda belgilangan 
metrologiya normalari va qoidalariga muvofiqligini baholash, o‘lchovlarning 

---

11 
bajarilish sifatini baholash bo‘yicha yuridik hamda jismoniy shaxslarga
ko‘rsatilayotgan metrologiya ishlari va xizmatlari uchun, shuningdek
metrologiya faoliyatining davlat tomonidan moliyalashtirish sohasiga 
kirmaydigan turlari uchun manfaatdor shaxslar tomonidan haq, tuziladigan
shartnomalarning shartlariga muvofiq to‘lanadi (O‘zR 25.04.2003 y. 482-II-
son Qonuni tahriridagi modda). 
Qonunda ko‘rsatilganidek, o‘lchash vositalarining davlat sinovlarini 
o‘tkazish, ularning turlarini tasdiqlash va davlat ro‘yxatiga kiritish 
“O‘zstandart” agentligi tomonidan amalga oshiriladi. 
Qonunda yana bir masala - davlat ro‘yxati belgisini qo‘yish to‘g‘risida 
ham bayon etilgan. “Metrologiya to‘g‘risida” gi qonunda aytilishicha, 
tasdiqlangan o‘lchash vositalariga yoki ularning foydalanish hujjatlariga 
ishlab chiqaruvchi davlat ro‘yxati belgisi qo‘yilishi shart. 
Ma’lumki, ishlab chiqarishdagi o‘lchash vositalarining holati va ularni 
vaqti-vaqti bilan qiyoslashdan o‘tkazib turish har doim e’tiborda bo‘lmoqligi 
lozim. Ular bo‘yicha ro‘yxatlar tuziladi va o‘lchash vositalari turkumlarining 
ro‘yxati “O‘zstandart” agentligi tomonidan tasdiqlanadi. Ilmiy-tadqiqotlar 
bilan bog‘liq o‘lchash vositalari, asboblari, qurilmalari hamda o‘lchovlari 
“Metrologiya to‘g‘risida”gi qonunning 17-moddasi asosida “O‘zstandart” 
agentligining davriy ravishda qiyoslashdan o‘tkazilib turilishi lozim bo‘lgan 
o‘lchash vositalari guruhining ro‘yxatiga kiritilgan bo‘lib, shu qonunning 7-
moddasiga binoan, amaliy foydalanishda bo‘lgan o‘lchash vositalari 
belgilangan aniqlikda va foydalanish shartlariga mos holda, qonuniy 
birliklardagi o‘lchash natijalari bilan ta’minlashlari lozimligi alohida ko‘rsatib 
o‘tilgan.