Umumiy va tarixiy geologiya

Gidrosfera. Bu qobiqning yuqori chegarasi ochiq holatdagi suv
havzalarining sathi bilan belgilanadi. Quyi chegarasi esa unchalik aniq bo‘lmay, 
suvning gaz holatda bo‘lish chegarasidan (374°K) o‘tadi. Gidrosfera tarkibida turli
tabiiy xususiyatni namoyon qiluvchi tabiiy suvlarning uchta turi mavjud. Bular 
okean va dengiz suvlari, quruqlik suvlari hamda muzliklardir. Oraliq holatni
yerosti suvlari tashkil etadi. Gidrosferaning umumiy massasining 1370 mln.km3 
ini (86,5%) okean suvlari, 0,5 mln.km3 ni quruqlik suvlari, 22 mln.km3 ini
quruqlikdagi muzlar, 196 mln.km3 ni esa yerosti suvlari tashkil etadi. 
Atmosferaga nisbatan gidrosferadagi gorizontal tabaqalanish aniq chegaraga
ega, ya’ni quruqlik suvlari asosan chuchuk, okean va dengiz suvlari esa sho‘r 
suvlar hisoblanadi. Okean suvlarining har litriga 35 g tuz to‘g‘ri keladi.
Quruqlik va dengiz suvlari kimyoviy tarkibiga ko‘ra keskin farqlanadi: 
dengiz suvlarida Nа
+
> Мg

2+
> Са

2+
; Сl

-
> SО

4
2-
> НСО

3
-

; quruqlik suvlarida Мg

2+

< Nа
+
< Са >

2+
; С1

-
< SО >

4
2-

< НСО

3
-

. Ko‘rinib turibdiki, bu suvlarda asosiy ionlar 

teskari proporsional holatdadir.

Yerning gidrosfera qobig‘idagi suvlar Quyosh nuri ta’sirida doimiy 
harakatda bo‘lib, uzluksiz aylanma harakat qiladi. Aylanma harakatdagi suvlarni
quyidagi bo‘limlarga ajratish mumkin: atmosfera, okean va litosferadagi (kattiq 
qobiqdagi), biogen (tirik organizm tarkibidagi) va maishiy-xo‘jalik suvlari.

---

Atmosfera kabi gidrosfera ham Yerdagi murakkab jarayonlarni harakatga

keltiruvchi kuchlardan biri hisoblanadi. 


Biosfera - Yerning organik hayot rivojlangan qismini birlashtiruvchi
qobiqdir. Biosfera gidrosferani to‘liq, litosferaning yuqori va atmosferaning quyi 
qismini qamrab oladi.
Tirik organizmlarning (biosfera) yana bir asosiy xususiyati shundan iboratki, 
u har yili 3651011 t uglerodni va 15011 t suvni o‘zlashtirib, 266 mlrd. t erkin
kislorod ajratib chiqaradi. Bunda Dunyo okeanidagi biomassa atmosferadagi erkin 
kislorodning asosiy generatori hisoblanadi.