Umumiy psixologiya

Proektivmetodlar. Proektivmetodlartestusullariningbirko‘rinishibo‘lib, ulardatekshiriluvchiuchunaniqko‘rinishgaegabo‘lmagannoaniqnarsalartavsiyaetiladivaularnisharhlashtopshirig‘iberiladi. Masalan, tekshiriluvchigaturlichatalqinqilishmumkinbo‘lganrasmlar, tugallanmaganhikoyalar, biroraniqko‘rinishimavjudbo‘lmaganbuyumlarberilishivaularnitekshiriluvchio‘zininghissiykechinmalari, qiziqishlari, dunyoqarashinuqtainazaridanbaholashikutiladi.

ProektivmetodlarqatorigaRorshaxning “Siyohdog‘lari” testinikiritishmumkin (1921). Bu – 2 tomonlamasimmetrikshakldaberilgan 10 xilsiyohdog‘laridaniboratbo‘lib, har 1 dog‘harxilbo‘yoqlifondako‘rsatiladi. Tekshiriluvchidanhar 1 “dog‘” nimaningshaklinieslatishiso‘raladi. Bunda: 2 tadog‘qizilranglishtrixlar, 5 tadog‘kulrang – qora, 3 tadog‘ – yorqinbo‘lmaganranglardaberiladi.

Sinaluvchitasvirlaganobrazlarvaassotsiatsiyalargaqarabuningshaxsixususiyatlarito‘g‘risidaxulosachiqariladi.

RorshaxtestiningYoshpsixologiyasidaqo‘llaniladiganvarantiE.T. Sokolovatomonidanmodifikatsiyaqilingantest. Butestoilaviymuloqatnidiagnostikaqilishdafoydalaniladi. Bumaqsaddaeksperimentgaqo‘shimchametodikusulkiritilgan. Birnechakartochkalarbo‘yichaeksperimentqatnashchilarikelishishlarikerak. Birgalikdagi (kelishuvasosida) javoblarningsifativamiqdorigaqarabtadqiqotchikichikguruh (yokioila)ningjipsligivamosligihaqidama’lumotniqo‘lgakiritadilar.

Shuningdek, psixologiktadqiqotlardako‘pincharasmliassotsiatsiyalarmetodiqo‘llaniladi. Ushbumetodbirinchibo‘lib 1945 yildaS.Rozensveygtomonidantaklifqilingan. Bundatekshiriluvchigaturmushdatez-tezuchrabturadiganziddiyatlivaziyatlaraksettirilganrasmlartavsiyaqilinadi. Burasmlardabirtomondaturganpersonajlarnimalarnidirgapirayotganholdagavdalantiriladi, ungaqarama-qarshitomondagishaxslaresahalijavobqaytaribulgurmagan. Tekshiriluvchidantez, qisqamuddatichidabo‘shkataklargaqaytarilishikutilayotganjavobniyozishso‘raladi. Berilganjavoblargaqarabshaxsyo‘nalishi, uningziddiyatlargamunosabati, agressiyahissiningxususiyatlari, buhisningkimlargaqaratilganligivashungao‘xshashmuhimfaktlarto‘planadi.

Rozensveygtestisubektagressiyasiyo‘nalishining 3 taturinianiqlashimkoniniberadi :

4. 
   Agressiyainsonningo‘zigaqaratilgan.
   
5. 
   Agressiyaatrofgaqaratilgan.
   
6. 
   Subektvaziyatnihalqilishdanqochadiyokiunibezaydi.
   

Pedagogikamaliyotdako‘pinchaI. Щvansaratomonidanishlabchiqilgan, o‘smirlikvao‘spirinlikdavriuchunmo‘ljallangantestvariantidanfoydalaniladi.

Proektivmetodikalardanyanabiritugallanmaganjumlalarmetodi. Ushbumetodyordamidaguruhiyvashaxsiyustanovkalartekshiriluvchiningatrofidagilarga (o‘rtoqlari, o‘quvchi, ota-onasi) munosabatixususiyatlari, Shuningdek, o‘zigavakelajakkabo‘lganmunosabatlarihamo‘rganiladi. SHumaqsaddatekshiriluvchigabirqanchatugallanmaganjumlalartaklifqilinadi, ko‘po‘ylamasdangapnimantiqanoxirigaetkazishtalabqilinadi. Masalan,

• 
  meningharsafarkayfiyatimbuziladi, agar...
  
• 
  menuchunengmuhimmuammo, bu - ...
  
• 
  do‘st – bu ...
  
• 
  meningotamba’zida ...
  
• 
  menshungaintilamanki ...
  

Proektivmetodikalarturli-tuman. Ularbir-biridantubdanfarqqiladi. Biroqshuninazardatutishlozimki, proektivmetodikanitavsiflashmuayyanpsixologikbilimlarnimaxsusnazariytayyorgarliknivametodikaniqo‘llashbo‘yichaamaliytajribagaegabo‘lishnitalabqiladi.