Umumiy psixologiya


O‘quvjamoasiniboshqarishningpsixologikasoslari



Download 1,79 Mb.
bet211/324
Sana12.08.2021
Hajmi1,79 Mb.
#146032
1   ...   207   208   209   210   211   212   213   214   ...   324
Bog'liq
ОНТОГЕНЕЗ ЁШЛАР 2020

16.3.O‘quvjamoasiniboshqarishningpsixologikasoslari
O‘qituvchilikkasbi - axloqiyxaraktergaegabo‘lganinsonparvarkasblardanbiribo‘lib, o‘quvchilargainsoniymunosabatdabo‘lisho‘qituvchifaoliyatiningasosiytamoyilihisoblanadi. Buo‘qituvchidanbolalarnisevish, ularniqadr-qimmatinihurmatqilish, sho‘xliklarigabardoshlibo‘lish, ularnijismoniyvaaxloqiymajruhetuvchinarsalargamurosasizbo‘lishnitalabetadi. Muallimningodob-axloqi, insonparvarligi – bolalarningkelajagiuchung‘amxo‘rlikqilish, ularnihayotgaijtimoiyvamehnatfaoliyatigatayyorlashgaintilishidanamoyonbo‘ladi. Xushyorlik, pedagogikmuomala, diqqat-e’tiborlibo‘lish, bolalarnisevish, ulargayaxshilikqilish, o‘qituvchilikburchinianglash, mas’uliyatli, talabchanvaadolatlibo‘lish, bilimdonlik, halollik, rostgo‘ylikkabilaro‘qituvchigaxoskasbiyaxloqiyfazilatlardir.

Shuninguchunhamo‘qituvchilartayyorlaydiganoliyta’limmuassasalarioldidamuhimvazifa - insonparvarliktamoyiliniro‘yobgachiqaruvchi, yuksakma’naviy-axloqiytalablargajavobberuvchi, pedagogodobifazilatlariniegallabolganbo‘lajako‘qituvchilarnitarbiyalashvazifasituradi. Bo‘lajako‘qituvchilarningkasbiy-axloqiysifatlarihartomonlamao‘sishigaerishishuchuntalabalarshaxsinirivojlantirishningbarchajihatlari, sohalarigae’tiborqaratishzarur. Axloqiytarbiyaviyta’siro‘tkazishsohalari: Vatangamunosabat, tug‘ilganjoyi, atrofdagitabiatga, mehnatga, ishlabchiqarishvaturmushdaodamlarga; pedagogikjarayonishtirokchilari: o‘quvchilar, ota-onalari, kasbdoshlariga, o‘z-o‘zigabo‘lganmunosabatisohalaridantashkiltopadi.

Tarbiyaviyjarayonnisamaralitashkiletish, unioldindanvaubilanbog‘liq, ilmiy-tashkiliy, tadqiqotma’lumotlaribilanta’minlashnitalabetadi. Tarbiyaaxloqiy-tarbiyaviymaqsadgayo‘naltirilganliktavsifigaegabo‘ladi, ko‘plabtalabalartarbiyasigaindividualyondoshishmumkinliginio‘zidamujassamlantiradi. SHubilanbirgapedagogikamaliyotoldidanilmiy-tadqiqoto‘tkazishtarbiyachi-pedagoglardanbundayishnibajaraolishmalakasigaegabo‘lishnitalabetadi, ulardabundayko‘nikmavamalakalarnimaxsuso‘stirishvatakomillashtirishmaqsadgamuvofiq.

Bo‘lajako‘qituvchilaro‘quvfaoliyati (amaliyot, o‘quvjarayoni) davomidaquyidagilarniamalgaoshirmog‘imaqsadgamuvofiqdir:

1) o‘qituvchiinsoniyatningbugungiavlodiuchinchimingyillikdaxalqlarningmustaqillik, demokratiya, erkinlik, tinchlik, barqarorlikkabiumuminsoniyqadriyatlarustivorbo‘lganjamiyatqurishuchunjahonahamiyatigamolikturmushtarziniyuzagakeltirishehtiyojikuchayishinio‘zo‘quvchilariga, tarbiyalanuvchilarigatushuntirishlarilozim.

2) hozirgidavrdakechayotganjarayonlarkishilarningqadriyatlargabo‘lganmunosabati, ishonchinio‘zgartirmokda. Ularbilanbog‘liqehtiyojlar, talablar, qiziqishlarninghamo‘zgaribborishigasababbo‘lmokda. Bundaysharoitdafanlarnio‘qitishdaumuminsoniyqadriyatlargasadoqatlibo‘lishiniamaliyjihatdano‘quvchilargaetkazishasosiyvazifalardanbirigaaylanishizarur.

3) umuminsoniyqadriyatlargaoidmavzularnitarg‘ibotqilishdayurtimizsivilizatsiyasitaraqqiyotivamadaniyatirivojiningasosiydavrlarihamdayutuqlariga, AlXorazmiy, AlFarobiy, AlBeruniy, IbnSino, AlBuxoriy, AtTermiziy, YAssaviyvaNaqshbandiy, Jomiy, Ulug‘bek, Navoiy, BoburvaMashrablarningbuyukmeroslarigaaoslanmoqlozim. BularO‘zbekistondaumuminsoniyqadriyatlarningrivojlanishidaengasosiytarixiymanbalarbo‘lishishubhasiz.

Birorkasbningxaqiqiyustasibo‘lishuchuntabiiyqobiliyat, ma’lumjismoniyvaruhiyhislatlarjonlibo‘lishikerak. PedagoglikfaoliyatidaYoshlarnio‘qitishvatarbiyalashishinisamaralibajarish, ota-onalarvatalabalarningizzat - hurmatigasazovarbo‘lishiuchunkishidabuishgalayoqat, qobiliyat, mahorat, qiziqishbo‘lmog‘ilozim.

Muvaffaqiyatliishlashuchunharbiro‘qituvchipedagogikmahoratgaegabo‘lishizarur. Pedagogikmahorategasiozmehnatsarfqilibkattanatijagaerishadi. Ijodkorlikuninghamishahamkoribo‘ladi. Pedagogikishgaqobiliyatli, iste’dodlikishidaginapedagogikmahoratbo‘lishimumkin. YUksakmahoratlipedagogengavvaloqobiliyatli, malakalivauddaburonbo‘lishikerak. Qobiliyatfaoliyatjarayonidapaydobo‘ladivarivojlanadi. Qobiliyatmalakavauddaburonlikdanfarqqiladi. Malakavauddaburonlikmashq, o‘qishnatijasihisoblansa, qobiliyatningrivojlanishidaiste’dodningo‘rnibeqiyosdir. Anashundaginaqobiliyatdebataluvchiruhiyxususiyatitaraqqiyetadi. Pedagogikfaoliyatningsamaralibo‘lishiuchunpedagogdaqobiliyatningqo‘yidagiturlarimavjudbo‘lishilozim. Bilimqobiliyati, tushuntiraolishqobiliyati, kuzatuvchanlikqobiliyati, nutqqobiliyati, tashkilotchilikqobiliyati, obro‘orttiraolishqobiliyati, kelajakniko‘rabilishqobiliyati, diqqatnitaqsimlayolishqobiliyativah.k. Mahoratlipedagogtalabalarruhiyatini, bilimvadarajasinihisobgaoladi. Ba’zipedagoglargao‘quvmaterialitushunarlivaqandaydiralohidaizohnitalabetmaydigandektuyuladi. Bundaypedagoglartalabalarniemas, balkio‘zlarininazardatutadilar. Qobiliyatli, tajribalipedagogo‘zinitalabaningo‘rnigaqo‘yaoladi. Ufanningilmiy-nazariyasoslarinitalabalargatushuntirishmaqsadidaishtutadi. Shuning uchun u bayon etishning xarakter va shaklini alohida o‘ylab chiqadi. Mahoratli pedagog dars materialini bayon etish jarayonida talabalarning qanday o‘zlashtirayotganlarini talabalarnikuzatish asosida payqab oladi va zarur hollarda bayon qilish usulini o‘zgartiradi. Shuningdek, pedagog talabalarni savodli o‘zlashtirishlari uchun zamin tayyorlab, ularni dam olishdan ishga o‘tishlari, bo‘shashini, lanjlik, charchashlariga barham berish uchun minimal darajada foydalanish uchun vaqt ajratish zarurligini hisobga oladi. U tegishli vaziyat yuzaga kelgunga qadar ish boshlamaydi.

Pedagogning odobi, madaniyati yuksak bo‘lsagina, odamlarga nisbatan mehribon, sahovatli bo‘la oladi, uni hamma hurmat qiladi. Pedagog umuminsoniy qadriyatlarni ijodiy o‘rganib, ta’lim tarbiya jarayoniga tatbiq etishi lozim. SHu bilan birga milliy o‘ziga xosligimizni, asrlar sinovidan o‘tgan an’analarimizni, hamisha iymon-e’tiqod bilan yashash kabi hayotiy tamoyillarimizni ham saqlab, ham yuksaltirib borishi va ularni talabalar qalbiga singdirish zarur. Pedagog faoliyati o‘z mohiyatiga ko‘ra ijodiy xarakteriga ega.

Pedagogikijodkorlarningasosiymohiyatifaoliyatiningmaqsadivaxarakteribilanbog‘lik. Pedagogikfaoliyatkishishaxsini, uningdunyoqarashi, e’tiqodi, ongi, xulq-atvorinishakllantirishdekumumiymaqsadgabo‘ysunganson-sanoqsizpedagogikmasalalarniechishjarayonidir. Pedagogfaoliyatidagiijodkorlikanashumasalalarniechishusullarida, ularnihalqilaolishyo‘llariniqidiribtopaolishidaifodalanadi. Pedagogikijodkorlikmanbai - bupedagogiktajribadir. Pedagogiktajriba - muammolivaziyatlargajudaboydir. Ilg‘orpedagogiktajribadeganda, bizpedagogningo‘zpedagogikvazifasigaijodiyyondoshishinitalabalarningta’lim-tarbiyasigayangi, samaraliyo‘lvavositalarniqidiribtopishinitushunamiz. Ijodiyishlaydiganpedagogfaqattalabalarnimuvaffaqiyatlio‘qitishvatarbiyaberish, ilg‘orishtajribalarinio‘rganishbilanginacheklanibqolmasdantadqiqodchilikko‘nikmavamalakalarigahamegabo‘lishzarur. Hozirgizamonfanvatexnikataraqqiyotipedagogningijodkorbo‘lishini, fanningmuhimmuammolariyuzasidanerkinfikryuritabilish, fanyutuqlarinitalabalargaetkazaolishi, tadqiqotishlarigao‘rgataolishinitalabqiladi. Tarbiyajarayonidapedagogikta’sirko‘rsatishtalabagauyokibuyuksakaxlokiysifatlariningmohiyatinianglatishjarayonidaqo‘llaniladiganpedagogningishusullaridanbiridir.

Harbirshaxsgata’siretishitarbiyachiningpedagogikmahorativaobro‘sigabog‘liqdir. Bunda:

Kishilikjamoasipaydobo‘lgandavrdanboshlabinsonhechqachonyolg‘izyashayolmagan. Jamoalarnitashkilqilishvauningtarbiyaviyta’sirininazariyvaamaliyasoslarimutafakkirvaolimlartomonidano‘rganilib, ilmiytadqiqotishlariolibborilgan. Tarbiyachiningnavbatdagivazifasitalaba-Yoshlarjamoasinitashkilqilish, tarbiyalashvajipslashtirishborasidaginazariybilimlarnio‘zlashtirib, ilg‘ortajribalargasuyanib, ularnitarbiyaviyjarayonidao‘rtoklik, do‘stlik, o‘zarohamkorlik, hamjihatlik, o‘z-o‘zinitarbiyalashvaboshqarishkabijamoatchiliksifatlarinishakllantirishmahoratinio‘zlashtirishdaniborat. Ular:

- Harbirtalabashaxsidao‘zaromunosabataloqalariniyaratish;

- talabalarkundalikfaoliyatlarininghammaqirralarinijamoada

jipslashtirish;

- shaxsiymanfaatdanjamoamanfaatiniyuqoriqo‘yishgao‘rgatish; jamoada

bir-birigamehr-oqibatli, muruvvatvasaxiylikdo‘stonahamkorlikmavjudbo‘lsa, ukattatarbiyaviykuchgaaylanadi.

Kasb-hunarta’limikollejitalabalarjamoalarinitashkilqilishdapedagogdanturli-tumanusulvavositalardanmahoratbilanfoydalanishtalabqilinadi:

1. Pedagogjamoaa’zolariniyangisharoitgamoslashtirishjarayonidaulargaishonch, hurmat, xushmuomalalik, talablarnito‘g‘riqo‘yabilish, shubilanbirgatalabanitushunishvaeshitabilishmahoratigaegabo‘lishikerak.

2. Talabalarjamoasidagietakchikuch-tayancho‘zaginitanlash.

3. Jamoa a’zolarining har birining kuchiga, kobiliyatiga karab

topshiriqlar berish.

4. Jamoada yangi an’ana, qonun-qoidalarning dastlabki kurtagini yaratish va unga amal qilish.

5. Jamoa istiqbolini davr talabi bilan moslashgan holda belgilash talab

qilinadi.

Harbirpedagogpedagogikfaoliyatyuritarekan, berayotganta’lim-tarbiyasiningyanadasamaralibo‘lishiuchuno‘zustidamuttasilishlashi, bilimini, mahoratinio‘stirishi, talabalarbilanbo‘ladiganmunosabatlarnipuxtao‘ylab, ularningko‘ngligaozoretkazmasdanisholibborishilozim. Muomalamadaniyati, o‘zinitutabilishininazoratqilishikerak. Harbirtarbiyachiningdunyoqarashiuningmuomalasidanamoyonbo‘ladi. Muomalaningasosiyvositasi - tildir. SHundayekan, tarbiyachimuomalajarayonidajudaehtiyotkorbo‘lishimaqsadgamuvofiqdir.


Download 1,79 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   207   208   209   210   211   212   213   214   ...   324




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish