Umumiy psixologiya”

Samarali rag‘batlantirish
Samarali bo‘lmagan rag‘batlantirish
1.	Muntazam ravishda amalga oshiriladi.	1.		Vaqti-vaqti bilan amalga oshiriladi.
2.	O‘quvchining qanday xatti-harakatlari rag‘batlantirishga loyiq-ligi o‘qituvchi tomonidan tushuntirib beriladi.	2.		Umuman amalga oshiriladi, hech qanday izoh berilmaydi.
3.	O‘quvchilar yutuqlaridan o‘qituvchining shaxsan manfaatdor ekanligi bilan bog‘liqligi.	3.		Rag‘batlantirish kerak bo‘lganligi uchungina amalga oshiriladi, o‘qituvchi o‘quvchilar yutuq-lari bilan qiziqmaydi.
4.	O‘quvchilarning ma’lum yutuqqa erishganliklari kuzatilib bori-ladi.	4.		Ishda o‘quvchilarning ishti-roklariga umumiy qaraladi.
5.	O‘quvchilar erishgan yutuqlarining ahamiyati to‘g‘risida axborot berib boriladi.	5.		O‘quvchiga uning natijalarigina aytiladi, uning ahamiyati to‘g‘risida gapirilmaydi.
6.	O‘quvchilarda yuqori natijalarga erishish uchun o‘z ishlarini tashkil etishga o‘rgatish.	6.		O‘quvchilarga o‘z natijalarini boshqalarniki bilan taqqoslashga yo‘naltirish, ularni raqobatlashga undash.
7.	O‘quvchilarning avvalgi va hozirgi yutuqlarini solishtirish.	7.		Bir o‘quvchining yutuqlarini boshqa o‘quvchi yutuqlari bilan solishtirish.
8.	O‘quvchining sarf qilgan kuchi yutuqlarga mos keladi.	8.		O‘quvchining sarf qilgan kuchi yutuqlarga mos kelmaydi.
9.	O‘quvchi erishgan natijalari bilan uni sarflaydigan kuchini solishtirish, xohishi bo‘lsa, o‘quvchi kelgusida ham yutuqlarga erishishi mumkinligini ko‘rsa-tish.	9.		O‘quvchi erishgan etuqlarini uning qobiliyati bilan bog‘lash yoki bu natijaga faqat omad tufayligina erishganligini ko‘rsatish.
10.	O‘quvchining motivatsiyasiga ta’sir etish, ichki stimullariga suyanish qiziqish, o‘z-o‘zini rivojlantirish maqsadi, o‘qish-dan qoniqish va boshqalar.	10.		Tashqi stimullarga suyanish: maqtov, musobaqada faqat g‘alabani mo‘ljallash, mukofat olish va boshqalar.
11.	O‘quvchi e’tiborini uning yutuq-lariga qaratib, bu uning qobi- liyati va imkoniyati tufayli yuza-ga kelganini ko‘rsatish.	11.		O‘quvchining e’tiborini uning o‘qishdagi yutuqlariga qaratib, bu o‘qituvchining yoki boshqa biror insonning sa’y – harakati ekanligini ta’kid-lash.
12.	Avvalgi vazifalar bajarib bo‘linganidan so‘ng, o‘quvchida yan-gi vazifalarni bajarishga qizi-qish uyg‘otish.	12.		O‘quvchi avvalgi vazifalarni bajarmasdan turib, yana yangi vazifalarni yuklash, bu o‘quvchi e’tiborini chalg‘ishiga olib keladi.

O‘qituvchi o‘quvchilarning ko‘pgina sa’y-harakatlariga, agar ularning yaxshi ishlari uchun rag‘batlantirib, ular qilgan xatolariga qattiq e’tibor qaratmasa va buning uchun jazolamasa, ijobiy ta’sir o‘tkazishi mumkin. Xulosa kilib, shuni aytish joizki, o‘qituvchining barcha ijobiy, umuminsoniy axlok me’yorlariga mos keluvchi hislatlari katta ahamiyatga ega. Agar biz quyidagi hislatlarini olib karaydigan bo‘lsak, bularning barchasi ham o‘ta muhim omillardir. Jumladan, o‘qituvchining tashki qiyofasi uning obro‘si shakllanishiga ta’sir etadi. O‘qituvchining ozodaligi, ixchamligi, uning poqizaligi, saranjom- sarishtaligi, o‘zini chiroyli tutishi qaddi-qomati va yurish-turishlari o‘quvchilarda juda yaxshi taassurot koldiradi.