Umumiy psixologiya kafedrasi eksperimental psixologiya

Ilmiy  bilishda  nafaqat  ilmiy  natija  (bilimlar  majmui)  va  predmetning  mohiyatini  anglash,  balki 
unga eltuvchi yo‘l, ya'ni metod ham haqiqiy bo‘lmog‘i lozim. Shunga ko‘ra, predmet va metodni bir-
biridan  ayri  holda  tushunish  mumkin  emas.  Har  qanday  metod  u  yoki  bu  darajada  real  hayotiy 
jarayonlarda shakllanadi va  yana unga qaytadi.  Metod har qanday tadqiqot boshlanishida to‘la holda 
namoyon  bo‘lmasa-da,  ma'lum  darajada  predmetning  sifat  o‘zgarishi  bilan  har  safar  yangidan 
shakllanadi. 
Metod  bilish  predmeti  va  harakatni  sun'iy  ravishda  bog‘lamaydi,  balki  ularning  xususiyatlari 
o‘zgarishi  bilan  o‘zgarib  boradi.  Ilmiy  tadqiqot  predmetga  daxldor  dalil  va  boshqa  belgilarni  jiddiy 
bilishni  talab  qiladi.  U  ma'lum  materialning  harakati,  uning  xususiyatlari,  rivojlanish  shakllari  va 
h.k.larda namoyon bo‘ladi. Demak, metodning haqiqiyligi, eng avvalo, tadqiqot (ob'ekt) predmetining 
mazmuni bilan bog‘liq. 
Metod  sub'ekt  bilan  chambarchas  bog‘liqdir.  Boshqacha  qilib  aytgan-da,  "inson  umum 
metodologiyaning  markazidir"  (Feyerbax).  Ikkinchidan,  har  qanday  metod  y  yoki  bu  darajada 
boshqaruv quroli vazifasini bajaradi. 

---

Metod  sub'ekt  va  ob'ektning  murakkab  dialektikasi  acosida  rivojlanadi  va  bunda  oxirgisi  hal 
qiluvchi ahamiyatga ega bo‘ladi. Shu ma'noda, har qanday metod, eng avvalo, ob'ektiv, mazmunli va 
konkret  bo‘lsada,  ayni  paytda,  sub'ektiv  hamdir.  Biroq  u  faqat  mavjud  qoidalar  tizimi  emas,  balki 
ob'ektiv ilmiylikning davomi sifatida namoyon bo‘ladi.