Umumiy psixologiya fanidan

 
 
Xulosa 
Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, shaxsda namoyon bo‘layotgan hissiyot 
asta-sekin jadallashib borgani evaziga u ruhiy kechinma sifatida mustahkamlanib 
qolishi mumkin. Masalan, jahon xalqlarida yer kurrasining u yoki bu joylarida 
qo‘poruvchilik ko‘rinishlariga jirkanch nazar bilan qarash tuyg‘usi uyg‘ongan 
bo‘lsa, keyinchalik terrorizmga (lotincha terror kuch ishlatish bilan qo‘rqitish 
demakdir) shafqatsiz kurash, nafrat umumiy militarizmga (latincha militaris 
harbiylashtirish ma’nosini anglatadi) yo‘naltirildi. Xalqlarda narkotik (yunoncha 
harkotikos miyani aynitadigan) moddalarga nisbatan jirkanch tuyg‘usi kuchayib 
borishi, dinamikasi sababli narkobiznesga (inglizcha business foyda degani)bilan 
ayovsiz kurash insoniyat genini (zotini) buzilishiga yo‘l qo‘ymaslikka o‘sib o‘tdi. 
Shaxs kechirayotgan his-tuyg‘ular mazmundor, aks ettirilayotgan hodisalar rang-
barang, o‘zaro ta’sirlar, aloqalar, munosabatlar serqirra, ko‘pyoqlamalik xususiyat 
kasb etsa, u holda hissiyot dinamikasiga puxta negiz hozirlaydi. 
Lekin shuni ham ta’kidlash ma’qulki, hissiyot dinamikasi har xil 
kechishi, uning xususiyati, yo‘nalishi biroz o‘zgarishi mumkin. Chunki hissiyot bir 
yo‘nalishda kuchayib borish bilan bir qatorda uning susayishi, hatto so‘nib borishi, 
haddan tashqari zaiflashuvi ham kuzatiladi. Masalan, intizomni buzgan xodimni 
«haydash» bilan qo‘rqitish Emotsional ta’sirini yo‘qotadi, agarda biror jazo chorasi 
qo‘llanilmasa, mabodo talabani dars qoldirishi po‘pisa qilish bilan cheklansa, unda 
qo‘rqinch ruhiy holati yo‘qoladi. Ana shunday hodisalar va nomutanosibliklarning 
takrorlanishi sababli Emotsional moslashuv (adaptasiya) jarayoni vujudga keladi, 
demak, hissiyotda o‘zgarish sodir bo‘lmaydi. Agarda hissiyot obyektining (narsa, 
hodisa, holat kabilarning) mazmuni, ma’nosi shaxsda qiziqish uyg‘ota olmasa, 
bunday holda Emotsion to‘yinish yuzaga keladi, oldin qiziq tuyulgan narsa 
keyinchalik zerikarli, yoqimsiz, noxush kechinmalar hosil qila boshlaydi. Shaxs bir 
necha marta surunkasiga axborot, qo‘shiq, hangoma eshita bergach, unda 

---

30 
hayajonlanish, rohatlanish, kayfiyat ko‘tarilishi paydo bo‘lmaydi, aksincha insonda 
zerikish hissi uyg‘onadi, ularni eshitish esa jahl chiqazadi. Shuning uchun xoh 
ma’lumot, xoh yumor bo‘lishdan