Umumiy psixologiya fanidan

Tenglik ierarxiyasi 
Hayvonlar oilalarida turli darajadagi ierarxiya mavjud. Biror kishi etakchi 
bo‘lish uchun hamkasblari orasida o‘ziga xos reaktsiyani qidiradi. 
Agar oila a’zolari tomonidan e’tirof etilgan his-tuyg‘ularga erishishning iloji 
bo‘lmasa, unda odam zo‘riqish hosil qilmaydi. Ma’lum bo‘lishicha, individ 
o‘zgalar e’tiborini qidirsa, har qanday yo‘l bilan ham yetakchi bo‘lishga intiladi, 
ya’ni jangari xatti-harakati bilan o‘z maqsadiga erishadi. 
Odamlarning xulq-atvori deyarli bir xil - boshqalar o‘zlarining e’tirof 
tuyg‘ularini berishlari bilanoq, jamiyat a’zolaridan biri etakchiga aylanadi. 

---

13 
Masalan, e’tirof tuyg‘ulari qandaydir tarzda jamiyat e’tiborini tortgan obro‘li 
odamlarga tushadi. Maishiy ierarxiyaning og‘ir sharoitlarida tarbiyalangan odamlar 
o‘z oila a’zolariga yoki zaifroq odamlarga nisbatan tajovuzkor xatti-harakatlarni 
namoyon etadilar. 
Farqlar ierarxiyasi 
Odamlarni hayvonlardan ajratib turadigan narsa shundaki, ular turli yo‘llar 
bilan tan olinishi mumkin. Inson o‘z iste’dodini namoyon etish orqali hissiy 
yordam, ya’ni boshqalardan hurmat izlashi mumkin. Bu shaxsda o‘z-o‘zini hurmat 
qilishni rivojlantiradi, chunki uni o‘rab turgan jamiyat tomonidan tan olinmasdan 
mumkin emas. 
Aynan shu tamoyillar asosida zamonaviy jamiyat yashaydi. Jamiyatning 
hissiy tan olinishiga erishgan shaxs ushbu jamiyatning fikriga egalik qila 
boshlaydi, ya’ni u hokimiyatga aylanadi, natijada butun jamiyatning xatti-
harakatlariga ta’sir qilishi mumkin. 
Odamlar hurmat qozonish uchun har qanday imkoniyatni izlaydilar va agar 
ular o‘z qobiliyatlarini tan ololmasalar, maqsadga erishish uchun har qanday 
vositalardan foydalaniladi. 
Ba’zilar o‘z dini yoki millati nomi bilan hurmat qozonishga harakat qiladilar, 
boshqalari esa o‘zlarining avtomobillari va kiyim markalari darajasini yoki jamiyat 
uchun nomaqbul xatti-harakatlarini namoyish etadilar. 
Bu narsalar jamiyatning ko‘plab a’zolarini hayratda qoldirsa ham, egalarining 
ruhiy darajasi haqida hech narsa aytmaydi. Tog‘larni zabt etgan yoki o‘zini 
tubsizlikka tashlaydigan, plyajlarda dam oladigan yoki sayohatga chiqadigan 
odamlar bor, agar kimdir ularning harakatlarini yutuq deb baholasa.